یک شهر هوشمند با حمل‌ونقل عمومی کارآمد، رفت‌وآمد را برای افراد نابینا و کم‌بینا آسان می‌کند و آنها را از زمان حرکت وسایل نقلیه و مسیرهای بدون مانع آگاه می‌سازد. همچنین فناوری‌های جدید سیستم خواندن و نوشتن لمسی (خط بریل) بهینه‌سازی و برنامه‌های کاربردی مفید را برای زندگی روزمره نابینایان تسهیل می‌کند. پیشنهادهای نوآورانه و کاربردهای جالبی برای دستگاه‌هایی وجود دارد که می‌توانند زندگی افراد نابینا یا کم‌بینا را در سطح شهر بهبود بخشند.

بر اساس آمار ارائه‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی، حدود ۱.۳ میلیارد نفر در جهان با نوعی اختلال بینایی زندگی می‌کنند و حدود ۳۶ میلیون نفر از آنها کاملاً نابینا هستند و این ارقام نشان‌دهنده اهمیت سازگاری شهرها با آنها و بهبود کیفیت زندگی آنها است. در بسیاری از شهرهای جهان ادغام این بخش مهم از جمعیت در شهر در حال بررسی است، زیرا انقلاب دیجیتال که مبتنی بر صفحه نمایش است، چندان به این افراد توجه نکرده است و فناوری هوشمند می‌تواند فرصتی عالی برای تحقق این هدف ارائه دهد. مجموعه کاملی از پروژه‌های نوآورانه مانند ابزارهای پوشیدنی، چاپ سه‌بعدی، برنامه‌های کاربردی برای دستگاه‌های تلفن همراه و ابزارهای شناخته‌شده مانند عصای سفید وجود دارد که سعی می‌کنند وضعیت را به نفع افراد دچار اختلال بینایی تغییر دهند و از پتانسیل فناوری موجود حداکثر استفاده را برای ادغام این جمعیت در برنامه‌های شهری ببرند.

کمک هوش مصنوعی به افراد دچار اختلال بینایی

در طول تاریخ، خط بریل خود را در اشیا روزمره مانند اسکناس یا سکه، ایستگاه اتوبوس، تابلوهای دکمه‌های آسانسور، بسته‌بندی محصولات غذایی، داروها و بازی‌های کودکانه گنجانده است. وسایل مبتنی بر این الفبا به‌طور مداوم به‌روزرسانی می‌شوند و هوش مصنوعی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشرفت این وسایل داشته باشد. برای مثال، مایکروسافت در سال ۲۰۱۸ پروژه «هوش مصنوعی برای دسترسی» را با بودجه ۲۵ میلیون دلاری و با هدف در دسترس قرار دادن فناوری خود برای افراد دارای معلولیت راه‌اندازی کرد.

فناوری‌های هوشمند برای افراد نابینا

صفحه خوان‌ها

صفحه‌خوان‌ها برنامه‌های نرم‌افزاری رابط بین سیستم عامل کامپیوتر، برنامه‌های کاربردی آن و کاربر هستند و این امکان را به کاربران نابینا یا کم‌بینا می‌دهند تا متنی را که روی صفحه نمایش است به کمک یک ترکیب‌کننده گفتار یا نمایشگر بریل بخوانند. کاربر با فشار دادن کلیدهای ترکیبی مختلف روی صفحه‌کلید کامپیوتر یا نمایشگر بریل دستورات را ارسال می‌کند تا به ترکیب‌کننده گفتار دستور دهد که چه چیزی بگوید و وقتی تغییراتی در صفحه رایانه اتفاق می‌افتد به‌طور خودکار صحبت کند. علاوه بر این، به کاربران اجازه می‌دهد تا دستورات پیشرفته‌تری از جمله مکان‌یابی متنی با رنگ خاص در صفحه نمایش، خواندن قسمت‌های از پیش تعیین‌شده، خواندن متن هایلایت شده و شناسایی گزینه فعال در یک منو را انجام دهند.

ذره‌بین‌های صفحه نمایش

ذره‌بین‌های صفحه نمایش، متن و اشیا روی صفحه رایانه را بزرگ می‌کنند و معمولاً توسط افراد کم‌بینا استفاده می‌شوند که نمی‌خواهند از صفحه‌خوان برای دسترسی به رایانه استفاده کنند. انواع مختلفی از این ذره‌بین‌ها وجود دارد و بعضی از آنها می‌توانند با یک نرم‌افزار خواندن صدا همراه شوند.

عینک هوشمند

دانشگاه آکسفورد عینک‌های هوشمندی ساخته است که از یک سیستم دوربین و نرم افزار طراحی شده برای افراد کم‌بینا برای شناسایی اشیا نزدیک و اجتناب از موانع احتمالی استفاده می‌کند و بینایی باقیمانده آنها را تقویت می‌کند. همین ایده در عینک‌های Orcam MyEye وجود دارد که برای تقویت استقلال روزانه افراد کم‌بینا طراحی شده است و به آنها کمک می‌کند تا متن را از هر کتاب و صفحه‌ای بخوانند، افراد را بشناسند و در لحظه با آنها ارتباط برقرار کنند.

نگاشت سه‌بعدی صدا

برنامه‌هایی مانند Microsoft Soundscape یک نقشه صوتی دقیق ایجاد می‌کنند تا زمانی که افراد کم‌بینا در شهر قدم می‌زنند آنها را از آنچه در اطرافشان است مطلع کند. چراغ‌های صوتی گروهی از فناوری‌های صوتی هستند که وضعیت را به‌صورت گفتاری به اطلاع کاربر نابینا یا کم‌بینا می‌رسانند.

صفحات لمسی خط بریل

دستگاه‌هایی وجود دارند که الفبای بریل را در لحظه بازتولید می‌کنند. این قابلیت را می‌توان به رایانه‌ها یا تلفن‌های هوشمند با دستگاه‌های خارجی نیز اضافه کرد. گزینه‌هایی مانند Blitab، تبلت بریل با استفاده از فناوری لمسی مبتنی بر مایع، با توجه به قابلیت حملشان برای افراد کم‌بینا و نابینا بسیار جالب هستند.

عناصر طراحی شهری فراگیر برای نابینایان

برای داشتن شهری فراگیر و در دسترس برای افراد با اختلال بینایی به عناصر شهری نیاز است که با استفاده از بافت‌ها و رنگ‌های متضاد مناسب برای ساختمان‌ها، محیط‌های مبتنی بر حس را طراحی کنند، تا افراد کم‌بینا یا نابینا بتوانند از این مفاهیم برای انجام کارهای روزمره خود استفاده کنند. همچنین باید راه‌حل‌های در دسترس‌تری مانند نقشه‌های گردشگری لمسی، مراکز اطلاعاتی و نقاط علامت‌گذاری در فضای باز مجهز به حروف بریل یا حروف لمسی برجسته ارائه شود. اکثر بانک‌های بزرگ دارای دستگاه‌های خودپرداز با صفحه کلید بریل و راهنمای صوتی هستند. اروپا با هدف خاص جلوگیری از تصادفات در بین افراد کم‌بینا و افراد مسن، وسایل نقلیه برقی را ملزم به ایجاد صدا هنگام حرکت با سرعت کم و هنگام دنده عقب زدن کرده است.

Do Watch، ساعت هوشمند بریل، برنامه WhatsCine که فیلم‌ها را با فرمت‌های مناسب برای افراد نابینا تطبیق می‌دهد، عصای هوشمند WeWalk مجهز به Google Maps و بلندگوها، راهنماهای بلوتوث واقعیت افزوده که بسیار دقیق و شخصی عمل می‌کنند از جمله مثال‌های توسعه فناوری به سوی در دسترس بودن برای افراد نابینا و کم‌بینا هستند. در ادامه به چند شهر هوشمند اشاره می‌شود که طراحی فراگیر برای افراد دچار اختلالات بینایی را در دستورکار برنامه توسعه شهری خود قرار داده‌اند.

ماربورگ، شهری هوشمند برای افراد نابینا و کم‌بینا

شهر ماربورگ در آلمان به خوبی نشان می‌دهد که چگونه شهرهای هوشمند می‌توانند دسترسی و فراگیری را به نفع همه شهروندان را افزایش دهند و رسانه‌ها اغلب از آن به‌عنوان بهشت نابینایان یاد می‌کنند. این شهر هوشمند با در نظر گرفتن نیازهای افراد نابینا و کم‌بینا طراحی شده است و مواردی از جمله چراغ راهنمایی صوتی، ایستگاه‌های اتوبوس گویا، سیگنال‌های لمسی خطرات و موانع، نقشه‌های برجسته و پلان‌های طبقات ساختمان و منوهای بریل در رستوران‌ها ارائه کرده است تا امکان لذت بردن از فعالیت‌های شهری را برای افراد نابینا و کم‌بینا فراهم کند. کلید موفقیت ماربورگ در پرورش فرهنگی است که در آن ساکنان به تعامل با یکدیگر بدون توجه به ناتوانی‌ها و توانایی‌هایشان عادت دارند. پذیرش فرهنگی افراد نابینا و کم‌بینا، شهر هوشمند ماربورگ را در رویکرد خود منحصر به فرد کرده است و نشان می‌دهد که فراگیری و در دسترس بودن شهر برای همه افراد جامعه، شهری ایجاد می‌کند که بر رفاه ساکنان متمرکز است.

ناوبری صوتی فراگیر و در دسترس در لندن

اپلیکیشن راه‌یابی مبتنی بر وب Wayfinder که اولین بار در سال ۲۰۱۵ در لندن راه‌اندازی شد، برای ایجاد یک سیستم موقعیت‌یابی داخلی از نقشه‌های آنلاین مانند Google Maps استفاده می‌کند. این برنامه به گونه‌ای طراحی شده است که کاربران بتوانند مسیر خود را در حین حرکت در ساختمان پیدا کنند و به آنها امکان می‌دهد به‌طور مؤثر در آن مستقر شوند. Wayfinder اولین استاندارد مورد تأیید بین‌المللی جهان را برای ناوبری صوتی قابل دسترسی توسعه داده است و دارای پلان‌های طبقات و امکان جستجوی اتاق‌ها یا تجهیزات خاص است و یک مسیر گام به گام برای رسیدن به هدف را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. همچنین این برنامه مسیرهای مناسب برای ویلچر را ارائه می‌دهد.

علائم راهنمایی و رانندگی صوتی در هلسینکی

خط جدید متروی هلسینکی در فنلاند با چراغ‌های صوتی تجهیز شده است که به افراد نابینا و کم‌بینا کمک می‌کنند تا ایستگاه موردنظر خود را پیدا کنند. این سیستم جدید به‌گونه‌ای تغییر کرده است که پیام‌های صوتی را تنها در صورت درخواست فرد پخش می‌کند و به این ترتیب از آلودگی صوتی دائمی در فضای مترو جلوگیری می‌کند. هلسینکی برای حصول اطمینان از عملکرد این علائم، نمایندگانی را برای برقراری ارتباط نزدیک با افراد کم‌بینا و نابینا منتصب کرد. این خط مترو به‌طور کامل به چراغ‌های صوتی هوشمند مجهز شده است و مسیر صوتی و لمسی راهنمایی از ورودی به آسانسورها و به پایین تا سکوهای سوار شدن به قطار ادامه دارد و در ایستگاه بعدی مسیر از همان درب قطار تا خروجی به‌صورت پیوسته برقرار است. چراغ‌های صوتی در خروجی مترو، موقعیت ایستگاه‌های اتوبوس را در خارج از ایستگاه اعلام می‌کنند. این چراغ‌های صوتی دارای چهار سطح اطلاعات به سه زبان هستند و اطلاعات به ترجیحات کاربران بستگی دارد.