در یک صبح آفتابی زمستانی " ماریو فورتبراچیو" مربی سگ‌ها به آرامی به سمت ردیفی از درختان زیتون گلدانی خم می‌شود و با دست اش آن را نشان می‌دهد: "پاکو" یک سگ نژاد لابرادور سه ساله سفید رنگ که در انتظار دستور است و با حالتی کج از میان گیاهان می‌گذرد و هر گلدان را از ریشه بو می‌کشد و ریتم حرکت دم اش در گلخانه طنین انداز می‌شود. این سگ با دقتی زیاد به دنبال چیزی است که انسان‌ها نمی‌توانند آن را حس کنند.

 فورتبراچیو با لبخند می‌گوید: "اگر پاداشی در کار نباشد کاری نمی‌کنند". پس از چند ثانیه "پاکو" به دنبال اتمام کارش به سمت مربی بازگشت و پایش را برای ادرار کردن روی گیاهی که در آن نزدیکی بود بلند کرد و دم اش را تکان داد. پاکو در "ویوائی جیورانا" یک گلخانه تجاری گسترده با بیش از یک میلیون گیاه در پارابیتا در منطقه پوگلیا در جنوب ایتالیا به به دنبال "زایللا فاستیودیوسا" (Xylella fastidiosa) نوعی باکتری است که در دهه گذشته مزارع زیتون جنوب ایتالیا را ویران کرده است.

پاکو و چند سگ دیگر تیم بسیار آموزش دیده‌ای از سگ‌های تشخیص زایللا را تشکیل می‌دهند.

"آنجلو دِله دان" رئیس بازرسی بهداشت گیاهی در استان لچه که از زمان کشف زایللا در سال ۲۰۱۳ میلادی در پوگلیا در حال مبارزه با آن باکتری از طریق این سگ‌ها بوده می‌گوید:"این سگ‌ها خصوصیت منحصر بفردی دارند". زایللا فاستیودیوسا باکتری‌ای است که آوند چوبی (رگ‌هایی که آب را از ریشه به برگ‌ها می‌برند) درختان و سایر گیاهان چوبی را مسدود می‌کند و به آرامی باعث خفگی و مرگ آن می‌شوند. ساس حشره‌ای رایج این بیماری را منتشر می‌کند. روش کار آن این گونه است: زمانی که برگ‌های آلوده را نیش می‌زند باکتری به بزاق آن انتقال می‌یابد و حشرات زمانی که از گیاه سالم بعدی تغذیه می‌کنند بیماری را منتقل می‌کنند.

هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد و گیاه پس از آلوده شدن به آرامی خشک می‌شود (اگرچه برخی از گیاهان آلوده بدون نشان دادن علائم می‌توانند زنده بمانند). گونه‌های مختلفی از زایللا وجود دارند و مجموعا بر روی ۵۹۵ گونه گیاهی در سراسر جهان تاثیر می‌گذارند. در طول قرن گذشته زایللا مزارع پرتقال در برزیل، تاکستان‌ها در جنوب کالیفرنیا و درختان گلابی در تایوان را از بین برده است. پس از آن، ده سال پیش زایللا به درختان زیتون پوگلیا رسید.

پوگلیا با ۶۰ میلیون درخت زیتونی که دارد ۵۰ درصد روغن زیتون ایتالیا را تولید می‌کرد، اما تنها ظرف مدت چند سال ۲۱ میلیون درخت زیتون آن منطقه که بسیاری از آن درختان چندین قرن قدمت داشتند به وسیله زایللا آلوده شده و از بین رفتند. امروزه دریای بی پایانی از تنه‌های درختان مرده و خاکستری قسمت پایینی منطقه را پوشانده اند. "مائورو جیورانا" مالک "ویوائی جیورانا" تجربه‌ای شخصی از مواجه شدن با حمله زایللا دارد.

هنگامی که بازرسان گیاهان آلوده را در گلخانه مائورو پیدا کردند او مجبور شد گیاهانی مجموعا به ارزش حدود یک میلیون یورو (۱ میلیون دلار یا ۹۰۰۰۰۰ پوند) را دور بیندازد. جیورانا می‌گوید:"ما در سال‌های نخست مقابله با زایللا بسیار سطحی بودیم. هیچ درخت زیتون تاریخی دیگری باقی نمانده است". او افسوس می‌خورد که کنترل‌ها سخت گیرانه‌تر و سریع‌تر نبودند. با این وجود، "میشل امیلیانو" فرماندار منطقه در ابتدا در مورد وجود ارتباط میان زایللا و خشک شدن سریع درختان زیتون آن ناحیه تردید داشت.

دانشمندانی که روی تلاش برای متوقف کردن باکتری کار می‌کردند به دلیل انتشار نتیجه گیری شان با شکایت قضایی مواجه شدند (در نهایت از تمامی اتهامات تبرئه شدند). پس از آن، ایتالیا به دلیل پاسخ ناکافی توسط کمیسیون اروپا مورد بررسی قرار گرفت. سخنگوی امیلیانو به Future Planet گفت که او هرگز تئوری‌های توطئه یا نظریه‌های غیر علمی را تایید نمی‌کند. با این وجود، اکنون واکنش ایتالیا نسبت به روز‌های نخست آلودگی درختان توسط زایللا بهبود یافته و اقداماتی مانند نظارت بر آلودگی در مقیاس بزرگ صورت می‌گیرد. با این وجود، علیرغم این اقدامات زایللا کماکان در مزارع زیتون منطقه گسترش می‌یابد. دله دان می‌گوید:"ما همیشه به دنبال یافتن آلودگی هستیم".

از آنجایی که این باکتری با سرعتی در حدود ۲۰ کیلومتر در سال به سمت شمال گسترش می‌یابد و در سایر مناطق ایتالیا و اروپا نیز ظاهر می‌شود مقام‌های منطقه‌ای نگران هستند. همزمان دانشمندان و بازرسان گیاهان برای مهار بیماری و جلوگیری از گسترش آن در حال رقابت با یکدیگر می‌باشند. به علاوه، هنگامی که یک درخت آلوده در نزدیکی درختان سالم شناسایی شد باید ریشه کن شود و هر درخت دیگری در ۵۰ متری مجاور آن باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد.

"نیکولا دی نویا" یک کشاورز از تارانتو و مدیرکل "اوناپرول" بزرگترین کنسرسیوم تولید کنندگان روغن زیتون ایتالیا خطر زایللا را به خوبی درک می‌کند و با صدای بلند از مهار آن حمایت کرده است. او می‌گوید:"این یک فاجعه زیست محیطی بی سابقه است. ما نمی‌توانیم تنها روی اشتیاق و کار محیط بانان حساب کنیم. ما باید کار علمی انجام دهیم".

او در سال ۲۰۲۰ میلادی به تجربه پیشین خود به عنوان یک کارابینیر (افسر ژاندارمری ایتالیا) و کار با سگ‌های تشخیص مولکولی برای کشف مواد مخدر و مواد منفجره فکر کرد و مهارت‌های بویایی باورنکردنی آنان را به یاد آورد. او با خود گفت چه می‌شد اگر سگ‌ها می‌توانستند زایللا را نیز شناسایی کنند؟

دی نویا می‌گوید: "آن زمان بود که تلاش کردم تا سگ‌ها را وادار کنم روی گیاهان نیز کار‌های مشابهی را انجام دهند. در آن زمان دریافتیم که تیمی از کارشناسان کالیفرنیایی راهی را برای استفاده از حس بویایی به منظور شناسایی باکتری‌های مرکبات کشف کرده اند".