وقتی بی‌عدالتی آموزشی، قانونی می‌شود

وقتی بی‌عدالتی آموزشی، قانونی می‌شود

فاطمه مقد‌م/ نتایج کنکور امسال شوک بزرگی برای عدالت آموزشی به شمار رفت؛ شوکی که با تصویب مصوبه ‏جدید از سوی شورای ‏عالی انقلاب فرهنگی برای کنکور 1402‏ تأثیر آن گسترش یافت و حتی صدای اعتراض نمایندگان مجلس را ‏نیز درآورد.  ‏

ماجرای نتایج رتبههای برتر کنکور 1401 نشان داد که مدارس استعدادهای درخشان و مدارس خاص غیرانتفاعی با پوشش 3 ‏‏درصدی آموزش در کل کشور سهم 95 درصدی از رتبههای برتر کنکور امسال را از آن خود کردهاند. حال با مصوبه جدید ‏‏کنکور 1402 بعد از این نقششان در تعیین سرنوشت دانشآموزان بیشتر هم خواهد شد. این مصوبه به این شرح است: «سهم ‏نمره ‏سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته‌‌های پرمتقاضی در سال تحصیلی ۱۴۰۲- ‏‏۱۴۰۳ ‏فقط پایه دوازدهم به میزان ۴۰ درصد با تأثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ فقط پایه دوازدهم به میزان ۵۰ ‏درصد با ‏تأثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۴ - ۱۴۰۵ فقط پایه یازدهم و دوازدهم به میزان ۶۰ درصد با تأثیر قطعی و برای ‏سال ‏تحصیلی ۱۴۰۵ - ۱۴۰۶ و بعد از آن پایه‌‌های دهم، یازدهم و دوازدهم به میزان ۶۰ درصد با تأثیر قطعی در نمره کل نهایی ‏‏خواهد بود». ‏

 قانونی که آیند‌ه تلخ فرزند‌ان طبقات محروم را قطعی مي‌کند‌!‏

بر اساس این مصوبه و افزایش تأثیر سابقه تحصیلی در کنکور هر چند محمدعلی زلفیگل، وزیر علوم با تأکید بر اینکه سوابق ‏تحصیلی تحت آزمونهای امن، دارای امنیت کافی، ‏سرتاسری و کاملاً عادلانه به دست میآید اما ناگفته پیداست که وجود این قانون ‏شائبه تقلب و خرید نمره در مدارس را افزایش خواهد ‏داد. ‏حال به فرض غیرممکن امنبودن کامل امتحانات در سراسر کشور ‏روشن است که اهمیت مدرسه و آموزش تا چه حد ميتواند در آینده دانشآموزان پایدار بماند، در حالی که کنکور با ‏همه خلأهایی ‏که داشت، تأثیر کوششهای فردی و تلاشهای انفرادی دانشآموزان در قبولی در رشتههای پرمخاطبی که ‏انتخاب اول دانش‏آموزان رشتههای مختلف است را اینچنین به حداقل فرو نميکاست. ‏

‏ حالا که در روزهای ثبتنام مدارس هستیم، شاید این خبر تلخ، زندگی در طبقه اجتماعی محروم چه در شهرستانها و چه ‏در ‏شهرهای بزرگ را بیش از پیش به رخ دانشآموزان بکشد. خصوصاً آنکه تراژدی تلخ تضعیف روز به روز مدارس دولتی و ‏‏پیشتازی مدارس غیردولتی و سمپاد با قانون کنکور جدید به تراژدی بیپایان در سرنوشت دانشآموزان گره خواهد خورد. ‏

در حالی که سرنوشت آموزشی دانشآموزان در مدارس مناطق محروم شیراز (منطقههای شرقی چون ترکان و شرغان و... مناطق ‏‏جنوبی) به سبب مشکلات بسیار اقتصادی و البته فقر فرهنگی که والدین با آن دست به گریبانند، در هالهای از ابهام پیچیده شده ‏است. ‏از آنجا که تحصیلات در این مناطق از ارزش بسیار کمتری برای والدین دانشآموزان برخوردار است، معلمان ‏درسهای تخصصی و عمومي‏ را در حد رفع تکلیف به دانشآموزان تدریس ميکنند و حتی به سبب آنکه دانشآموزان از قشر ‏فقیر جامعه هستند، تعهدی در ‏برابر آموزش در حد تمام و کمال کتاب درسی هم ندارند. از سوی دیگر، جز پایین بودن سطح آموزش ‏در مدرسه مناطق محروم ‏شیراز و طبیعتاً دیگر شهرستانها و روستاهای استان، شرایط این مدارس از لحاظ ساختمانی و امکانات ‏نیز برای تحصیل ‏مطلوب دانشآموزان فراهم نیست. همچنين دانشآموزان در مناطق محروم شهر چون ناچارند که بخشی ‏از بار اقتصادی خانه ‏را به دوش بکشند، تعداد زیادی از آنها در کنار تحصیل به کار مشغولند و قادر به کسب نمرات و معدل ‏خوب نخواهند بود.‏

 برتری مد‌ارس غیرانتفاعی شیراز با معلمان کارآمد‌ و تد‌ریس فراتر از کتاب‌های د‌رسی ‏

این شرایط در مدارس مناطق محروم شهر درحالی در جریان است که دبیر زیست یک دبیرستان غیرانتفاعی در شیراز با اشاره به ‏‏اینکه آموزش در مدارس غیرانتفاعی به سبب آنکه زیر ذرهبین ‏والدینی است که برای تحصیل فرزندشان پول خرج کردهاند، با ‏‏کیفیت بسیار بهتری نسبت به مدارس دولتی انجام ميشود، به «خبرجنوب» گفت: علاوه بر والدین، مؤسس مدارس ‏نیز برای جلب ‏رضایت ‏والدین از معلمها ميخواهد همیشه پا را فراتر از حد آموزش کتاب که وظیفه رسمي آنهاست، بگذارند و ‏مطالب بیشتری را که ‏شامل ‏نکات تستی و دروس خارج از درس است، تدریس کنند. ‏

‏بهناز ریاحی با اشاره به اینکه برگزاری کلاسهای تستزنی یا کلاسهای تقویتی در مدارس دولتی مستلزم پرداخت هزینه برای ‏‏این کلاسها در مدرسه یا گرفتن کلاسهای تقویتی در بیرون از مدرسه است، افزود: درسی چون زیستشناسی در ‏‏مدارس دولتی ‏در هفته 3 ساعت تدریس ميشود اما برای تدریس همین درس در مدارس غیرانتفاعی در هفته 5 ساعت و نیم وقت گذاشته مي‏شود که این اضافه‏بودن ‏ساعت برای آموزشی علاوهبر کتاب درسی است و به آمادگی دانشآموزان برای کنکور از اولین سالهای دبیرستان کمک ‏بسیاری ميکند. ‏

وی در ادامه با اشاره به اینکه گاه در مدارس غیرانتفاعی اساتید با دانش علمي خوب به سبب داشتن اجازه تدریس مشغول به ‏‏‏کار هستند، گفت: این اساتید به سبب سطح علمي برترشان مسلما توان آموزش ‏بیشتری به دانشآموزان دارند، البته در کنار این ‏‏موضوع تلاش معلمان نیز خیلی تأثیرگذار است، چون مؤسس هزینه بیشتری برای ‏ساعات کار بیشتر به آنها ميدهد و انتظار نتایج ‏‏بهتری نیز دارد. ‏

 سیزد‌ه رتبه د‌و رقمي ‌مد‌ارس تیزهوشان فارس د‌ر کنکور 1401‏

حال با وجود آنکه تأمین نیروی انسانی کارآمد و توانمندسازی آنها از وظایف اصلی آموزش و پرورش هر کشوری است و تقریبا در ‏‏هیچ کشور توسعهیافتهای نشانی دور نیز از آموزش طبقاتی دیده نميشود و تلاش اکثر کشورها بر استقرار عدالت آموزشی ‏منطبق بر ‏برخورداریهای برابر از امکانات و کیفیت آموزش یکسان است، در کشور ما با اجرای مصوبه کنکور 1402 این ‏اختلاف در آموزش و پرورش پا به تبعیض بزرگ ‏در دانشگاه خواهد گذاشت و دانشجویان رشتههای برتر دانشگاههای معتبر ‏کشور همه از طبقه مرفه خواهند بود. ‏معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش فارس درباره آمار رتبههای زیر 100 در استان به «خبر جنوب» گفت: تمام رتبههای برتر کنکور فارس از مدارس تیزهوشان استان بوده است. ما در منطقه یک کشور (شامل 5 استان تهران، فارس، آذربایجان ‏‏شرقی، خراسان رضوی و اصفهان) 13رتبه دو رقمي داریم که همگی از مدارس تیزهوشان استان بودند و از رتبه 4 تا 91 کنکور ‏را ‏شامل ميشوند.‏

 رتبه برترهای کنکور از ناحیه یک و د‌و شیراز و شهرستان‌های استان‎

فرشید قاسمي با اشاره به اینکه آمارهای مدارس نمونه دولتی و مدارس غیر انتفاعی و عادی هنوز استخراج نشده است و تنها آمار ‏‏مدارس تیزهوشان استان بیرون آمده است، گفت: دانشآموزانی که موفق به کسب رتبههای دو رقمي شدند، از نواحی یک و دو ‏‏آموزشوپرورش شیراز و از شهرستانهای جهرم، داراب و نیریز هستند. برای نمونه دانشآموز مدرسه تیزهوشان شهرستان ‏جهرم موفق به ‏کسب رتبه 4 کنکور هنر در منطقه یک شد. در رشته تجربی نیز دانشآموزی از مدرسه دخترانه فرزانگان سادات‏رفیعی شیراز ‏رتبه 4 کنکور منطقه یک را به دست آورد. در مدارس پسرانه نیز رتبه 14 کنکور تجربی از مدرسه تیزهوشان ‏شهید دستغیب 2 ‏شیراز ‏‏(ناحیه يك) ‏بود.‏

 د‌ر همه‌جای د‌نیا سطح ثروت خانواد‌ه با کیفیت آموزش ارتباط مستقیم د‌ارد‌‎‎

وی با اشاره به وجود تنها 3 درصد از رتبههای برتر کنکور از مدارس عادی اظهار داشت: قاعدهای وجود دارد به نام قاعده ‏‏ضریب جینی که معمولاً برای سنجش میزان نابرابری در توزیع ثروت استفاده میشود. ما با قاعده آماری ضریب جینی به ‏‏توزیع برابر ثروت در کشور از میان  157 کشور شرکتکننده در رتبه نودویکم قرار داریم. چیزی که هست، در اغلب کشورهای ‏دنیا ضریب جینی ‏آموزشی رابطه بسیار نزدیکی با ضریب جینی ثروت دارد؛ یعنی ما هر قدر ضریب جینی ثروتمان بهتر باشد، ‏ضریب جینی ‏آموزشمان بهتر خواهد شد. از اینرو کیفیت آموزش مقدار زیادی به سطح ثروت خانواده برميگردد تا زمینه آموزش ‏مطلوب و ‏کارآمد را برای فرزندانشان فراهم کنند.‏

 برای برقراري عد‌الت آموزشی د‌ر فارس معلمان تیزهوشان را به مد‌ارس عاد‌ی مي‌فرستیم ‏‎

قاسمي افزود: با توجه به این آمار که حقیقتی از جامعه ماست، هرچه فاصله زیادتر باشد، ما این فاصله را در ‏آموزشمان ‏نیز مي‏بینیم.

آموزش و پرورش فارس برای رفع تبعیضها درصدد توزیع امکانات و تجهیزات آموزشی و دبیران بر اساس سرانه ‏آموزشی ‏است. از این رو ما امسال در مدارس بخشنامه کردیم که هر دبیری در مدارس تیزهوشان تنها ميتواند 12 ساعت از 24 ‏ساعت ‏کار هفتگی خود را صرف کند و باقی آن را باید به کار در مدارس عادی اختصاص دهد تا بتوانیم عدالت آموزشی را در ‏مدارس ‏برقرار کنیم و اگر دبیری از درجه عالی آموزشی برخوردار است، موظف باشد جز مدارس تیزهوشان در مدارس عادی ‏دولتی نیز ‏کار کند. ‏

 د‌ر سال تحصیلی جد‌ید‌ از د‌انش‌آموزان امتحان شبه‌نهایی مي‌گیریم

وی در پاسخ به این سئوال که براساس مصوبه کنکور 1402 دانشآموزان مناطق محروم که در طول ‏مدرسه آموزش خوبی ندیدهاند ‏و دبیران کارآمدی نداشتهاند، قادر به کسب معدل خوبی در امتحان نهایی نیستند و آنها را از ‏رفتن به دانشگاههای برتر کشور نیز محروم ‏خواهد کرد، گفت: ما برنامهای برای کسب نتیجه بهتر در امتحانات نهایی که تأثیر ‏مستقیمي در کنکور 1402 خواهد ‏داشت، داریم. امسال قرار است امتحانی با عنوان امتحان شبهنهایی برگزار کنیم. البته ما این ‏امتحان را اواخر سال آموزشی ‏گذشته نیز برگزار کردیم اما امسال برای نزدیکشدن به عدالت آموزشی قصد داریم این امتحانات ‏را از ابتدای سال تحصیلی ‏برگزار کنیم.

این امتحان در کل استان برگزار ميشود تا بچهها آمادگی کافی برای شرکت در امتحانات ‏نهایی را داشته باشند و ‏بتوانند معدل بهتری کسب کنند.‏

‏ وی در پاسخ به این سئوال که وقتی آموزش ناقص باشد، برگزاری امتحان شبهنهایی ميتواند چه ثمری در بهبود نتایج ‏امتحان ‏نهایی داشته باشد؟ اظهار داشت: به هر صورت هر امتحانی اشکالات دانشآموزان را به آنها نشان ميدهد و برای آنها و ‏مدرسه ‏روشن ميشود که تمرکز آموزشی خود را روی تقویت چه دروسی بگذارند. ‏

 فرزند‌ان کارگران با مصوبه کنکور 1402 همیشه کارگر مي‌مانند‌!‏‎

بر اساس بررسیها از رتبههای برتر کنکور امسال در سراسر کشور دانشآموزان مدارس استعدادهای درخشان: 29 رتبه (10 ‏‏رتبه برتر علوم تجربی، 6 رتبه برتر ریاضی، 6 ‏رتبه برتر علوم ‏انسانی، 5 رتبه برتر زبان خارجه،  2 رتبه برتر ‏‏هنر)؛‏ غیرانتفاعیها: 9 رتبه (4 رتبه برتر ریاضی، 3 رتبه برتر علوم انسانی، 2 رتبه برتر هنر)؛ ‏نمونه دولتیها: یک رتبه ‏‏‏(رتبه 5 علوم انسانی)‏  و دولتیها: یک رتبه (رتبه یک هنر)‏ را از میان رتبههای برتر کشور به دست آوردند.  ‏

حال با توجه به این دادهها دست برتر مدارس سمپاد که شامل مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی است و کمتر از 2 درصد مدارس ‏‏استان فارس را در بر ميگیرند -وجود تنها چهار مدرسه تیزهوشان پسران و دختران در شهر شیراز آنهم تنها در نواحی یک و 2 ‏‏آموزش و پرورش و 2 مدرسه تیزهوشان ناحیه 3 و 4 و این تعداد اندک که ورود به آنها مستلزم آزمون ورودی و صرف ‏‏هزینههای جانبی بسیار از سوی والدین برای کلاسهای مختلف است، در مقابل تعداد زیاد مدارس دولتی عادی که سهمي 97 ‏‏درصدی از کل مدارس استان را دارند و همان تعداد اندک موفق به کسب 97 درصد از رتبههای برتر استان شدند، خود شکاف کم‏‏کیفیتی مدارس دولتی را به خوبی نمایان ميکند. ‏

حال با توجه به این دادهها اگر فرزند شما توان و استعداد قبولی مدارس انگشتشمار سمپاد شیراز را نداشته باشد، با شرایط جدید ‏‏کنکور سراسری یا باید از زیر سنگ هم که شده، پولی فراهم کنید و فرزندتان را به مدارس غیرانتفاعی باکیفیت بفرستید تا با خرجکردن پول، آینده تحصیلی و شغلی او را تأمین کنید یا اینکه بپذیرید که به سبب نداشتن پول برای فرستادن فرزندتان به مدرسه غیر‏‏انتفاعی با اهمیت تأثیر سوابق تحصیلی در قبولی دانشگاه کلاه فرزندتان با درسخواندن در مدارس عادی برای همیشه پس معرکه ‏‏بماند.

حال نگاهی به شهریه مدارس متوسطه غیرانتفاعی شیراز خالی از لطف نیست. «طبق گفته عقیل علیشاهی رئیس مراکز و ‏‏مدارس غیردولتی آموزشوپرورش فارس، شهریه مدارس ‏غیرانتفاعی در مقطع متوسطه دوم شهریهای معادل 19میلیون و ‏‏‏700هزار تومان است که البته اگر ‏‏دانشآموز متقاضی شرکت ‏در برنامه مکمل باشد، این میزان به حدود 28میلیون تومان مي‏‏رسد.» حال این مصوبه موجب تشدید رقابت در سال پایانی و افزایش شهریه مدارس غیردولتی و کلاسهای تقویتی ‏مؤسسات ‏آموزشی ‏خواهد شد.

این هزینهها خود به وضوح نشان ميدهد که اگر شما از طبقه کارگر یا کارمند متوسط باشید، با ‏حقوق ماهانه 7 میلیون تومان ‏توان فرستادن فرزند یا فرزندانتان را به این مدارس ندارید و با مصوبه جدید کنکور، فرزند شما نیز ‏در آینده به شغلی پردرآمدتر ‏از کارگری یا کارمندی سطح پایین دست نخواهد یافت!‏ ‏