چرخ صادرات در فارس نمی‌چرخد!

فاطمه ایزدی/ همیشه شنیده ایم که رونق تولید، گره کور اقتصاد را باز می کند اما نکته اینجاست که چرخ اقتصاد وقتی می چرخد که بر صادرات، متکی باشد. صادرات برای تولیدکنندگان، کلید گنج مقصود است و فارس نیز سال هاست به عنوان یکی از مهم ترین استان های کشور در این حوزه، به آب و آتش زده تا با بهره جستن از ظرفیت های خود، میزان واردات ارز به کشور را افزایش دهد.

البته قصه صادرات در فارس، سر دراز دارد و اگرچه به گواه مسئولان، در سخت ترین شرایط اقتصادی نیز حدود دو میلیارد دلار کالا از فارس، صادر شده اما در عین حال برخی موانع، صادرکنندگان را در این میدان، زمینگیر کرده است.

از بخشنامه‌های خلق الساعه که پشت درهای بسته، تدوین می‌شود گرفته تا ناکارآمدی وضعیت حمل و نقل هوایی و عدم دسترسی به راه های دریایی، صادرات را از پا انداخته و ظرفیت های اقتصادی فارس نیز مغفول مانده است.

به گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس سال گذشته بر اساس مبدا گمرکات استان حدود ۴۲۴ میلیون دلار کالای فارس صادر شده که نسبت به سال پیش، ارزش آن حدود ۹۲ درصد تغییر داشته است. با این حال اما برخی نمایندگان مجلس و فعالان اقتصادی معتقد هستند هنوز یک پای صادرات در فارس، لنگ می زند و این استان به دلایلی شانس خود را در ایجاد بازارهای جدید در مناطق مختلف جهان از دست داده است.

به باور ابراهیم عزیزی، نماینده شیراز و زرقان در مجلس، دیرزمانی فارس به عنوان یک استان بندری در سطح کشور، مطرح بود و ارتباطات مستمری با بنادر و کشورهای بازار هدف داشت اما این ظرفیت به مرور زمان مورد غفلت واقع شد و صنعت کاران نتوانستند فعالیت‌های مناسبی در حوزه صادرات داشته باشند.

* نباید کارهای جزیره‌ای و ملوک الطوایفی، مانع پیشبرد امور در فارس شود

جعفر قادری، نماینده مردم شیراز و زرقان نیز از موانع و سختی هایی که پیش روی صادرکنندگان فارس قرار گرفته، بی خبر نیست و اعتقاد دارد سیستم فشل اداری استان به این حوزه، آسیب زده است. قادری بر این باور است که بیشتر محدودیت‌ها برای جذب سرمایه گذار در استان به مسائل اداری و بروکراسی های موجود ربط دارد و بیش از هر چیز باید به دنبال راه چاره ای برای تسهیل گری فضا و رفع موانع باشیم.

 عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس تاکید می کند که سیستم اداری فارس نسبت به استان های دیگر، کاهل تر است و انتظار می‌رود استانداری در برخورد با قصورات و کوتاهی های این بخش، جدی تر باشد.

به گفته قادری، بخشی از فراری دادن سرمایه‌گذار در فارس و استیصال فعالان اقتصادی از موانع موجود اداری به استانداری مربوط است و این دستگاه باید مجدانه، تخلفات و قصورات این حوزه را پیگیری کند. از دیدگاه این نماینده مجلس، لاینحل ماندن مشکلات و مصائب فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران، دامن فارس را خواهد گرفت و نباید اجازه داد کارهای جزیره‌ای و ملوک الطوایفی، مانع پیشبرد امور در استان شود.

 داستان اینجاست که به باور قادری، برخی جریان‌های ناسالم سیاسی، منافع فارس را قربانی منافع خود می کنند و اغلب سرمایه‌گذاران نیز برای اجرای طرح‌های خود در حوزه‌های مختلف همچون صادرات با بروکراسی‌های سنگین اداری و برخوردهای مانع تراشانه و غیرکارشناسی روبه‌رو می‌شوند.

 موانع پیش روی صادرات و سنگ اندازی در این مسیر، هزینه‌های سنگینی به مردم و استان، تحمیل کرده و دغدغه قادری نیز این است که نباید سرمایه پرانی در فارس، شایع شود.

به گفته نماینده شیراز و زرقان در مجلس، فارس ظرفیت های بی نظیری در حوزه صادرات غیرنفتی دارد که می‌توان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های ملی، موانع صادرات را در کشورهای هدف برطرف کرد و زمینه رونق تولید، ثروت و درآمد را برای استان فراهم نمود. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در عین حال معتقد است در این مسیر باید جلوی رفتارهای ملوک الطوایفی در فارس گرفته شود و با عناصر اداری که ساز عدم همکاری می زنند نیز برخورد گردد. به باور قادری، این مسیر باید به گونه‌ای هموار شود که فعالان اقتصادی بتوانند در کمترین زمان، کار خود را انجام دهند.

به باور عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در صورتی که دولت، رفع موانع صادرات غیرنفتی را در دستور کار قرار دهد، سرعت این حوزه در تعاملات افزایش خواهد یافت و نتایج قابل توجهی، نصیب کشور می شود. در عین حال تقویت و توسعه شرکت های دانش بنیان نیز گره کور اقتصاد را باز خواد کرد و به گواه قادری، وضعیت اقتصادی نیز بهبود می یابد.

 * آمار نادرست گمرک از میزان صادرات!

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس نیز می گوید: اگرچه امسال هنوز میزان دقیق کاهش یا افزایش سرمایه استان از حوزه صادرات غیرنفتی، تعیین نشده اما اقداماتی در حال انجام است تا این نوع صادرات در فارس، توسعه یابد.

 افتتاح کنسولگری قطر و عمان در شیراز، یکی از موضوعاتی است که به گفته جمال رازقی می تواند مسیر تازه ای، رو به توسعه صادرات در فارس بگشاید که این مسئله از طریق وزارت امور خارجه در حال پیگیری است. رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس، تحریم‌های داخلی را بزرگ‌ترین مانع صادرات تلقی می‌کند و معتقد است بخشنامه های خلق الساعه وزارت صمت و بانک مرکزی در طول دو سه سال اخیر به حوزه صادرات لطمه زده است.

البته بنا به تاکید رازقی، بانک مرکزی، سازمان توسعه تجارت و برخی دستگاه ها با ایجاد برخی موانع و مشکلات، سد بزرگی برای بازرگانان، تاجران و تولید کنندگان ساخته اند که همین مسئله موجب سرگردانی آنان شده است. رازقی به این نکته نیز اشاره می‌کند که فارس، یک سوم از میوه و تره بار کشور را عمدتا به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌کند و مابقی محصولات همچون پتروشیمی، فولاد، آلومینیوم و واحدهای صنعتی غذایی به اروپا صادر می شود.

در این میان اما مشکلاتی در حوزه صادرات فارس وجود دارد که به گواه رازقی، یکی از آنها آمار نادرست گمرک از میزان صادرات استان است. در واقع گمرک باید در سامانه این مرکز، مبدا و محل تولید کالاها را درج کند تا استان‌ها آمار دقیقی از میزان اظهار و صادرات کالاهای خود داشته باشند.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس در عین حال به این نکته نیز اشاره می کند که وجود قوانین دست و پا گیر و تصمیم‌های یک شبه نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که تولید و صادرات استان از آن رنج می برد. به اعتقاد رازقی، وجود این قواعد دست و پاگیر، مانع توسعه صادرات خواهد شد و علاوه بر آن، واسطه گری و دلالی نیز شایع می شود. این فعال اقتصادی بر این باور است که صادرکنندگان باید در انتظار گشایش‌ در حوزه صادرات باشند که برخی مواقع، مسیر سخت می شود و صادرکنندگان نیز دست از صادرات می کشند.

البته یکی از فرصت های پیش رو برای توسعه صادرات، جام جهانی قطر است که به اعتقاد رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس، استان می تواند با تعریف و تدوین اهداف بلندمدت، روابط خود را با این کشور تقویت کند. هر چند توسعه مقطعی صادرات غیرنفتی در این برهه نیز به نفع استان فارس است اما به گفته رازقی در مسیر توسعه روابط تجاری با قطر، همچنان موانعی وجود دارد که باید نسبت به رفع آنها اقدام شود. 

در هر حال این روزها گیر و گورهای بسیاری در حوزه صادرات وجود دارد و تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود، نه امکان جذب سرمایه گذار و رونق تولید وجود دارد و نه چرخ توسعه صادرات غیرنفتی و نگهداری سرمایه در فارس می چرخد.