کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت: ویتامین‌ها برخلاف پروتئین ها، لیپید‌ها و کربوهیدرات‌ها انرژی زا نیستند، اما وجود آن‌ها برای رشد طبیعی و پیشگیری از بیماری‌ها لازم است.

فاطمه شفیعی، افزود:اکثر حیوانات به جز انسان، میمون، خوکچه هندی، ماهی‌ها و بلبل قادر به سنتز اسید اسکوربیک در بدن هستند و این سنتز در کبد انجام می‌شود. اما در بدن انسان ویتامین‌ها اغلب در بدن سنتز نمی‌شود، بلکه باید از طریق مواد غذایی تامین شود. چرا که انسان به علت نداشتن آنزیم‌های ضروری به منابع غذایی متکی است. در ادامه با اهمیت ویتامین C در سلامت بدن آشنا می‌شویم.

منابع غذایی ویتامین C

به گفته این کارشناس تغذیه، فرآورده‌های حیوانی، منابع چندان غنی برای ویتامین C نیستند و تنها جگر و شیر حاوی این ویتامین است.

وی ادامه داد:غنی‌ترین منابع گیاهی برای ویتامین C شامل گل کلم، اسفناج، کیوی، پرتقال و مرکبات دیگر، توت فرنگی و جعفری است، اما خوب است بدانیم در گیاهان ممکن است بسته به بخش‌های مختلف گیاه، مرحله رسیدن و فصل سال غلظت ویتامین C متفاوت باشد.

نقش ویتامین C در بدن

شفیعی مهم‌ترین نقش‌های ویتامین C در بدن می‌توان به شرکت در تشکیل عاج دندان و استخوان‌های دراز و بهبود جذب کلسیم و آهن اشاره کرد افزود:متعادل نگه داشتن دمای بدن با جلوگیری از یخ زدگی پا‌ها در محیط‌های سرد، همچنین جلوگیری از برخی از کم خونی‌ها را می‌توان در ردیف دیگر مزایای مصرف این ویتامین برشمرد.

کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت:جلوگیری از «آترواسکلروز» (ضخیم‌شدن و سفتی دیواره سرخ رگ) دیگر نقش این ویتامین در بدن است که با جلوگیری از اکسیداسیون کلسترول و کاهش رسوب آن در رگ ها، انتقال گروه سولفات از سولفات اسید اسکوربیک به کلسترول و جلوگیری از رها شدن چربی‌ها از ذخایر چربی صورت می‌گیرد.

ویتامین C و پیشگیری از سرطان

کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز به نقش ویتامین C و پیشگیری از سرطان اشاره کرد و گفت:ویتامین C موجب کاهش رادیکال‌های آزاد اسید‌های چرب و ترکیبات دیگر می‌شود. چزیرارادیکال‌های آزاد به سلول‌ها و مواد وراثتی آن حمله می‌کند و باعث جهش و سرطانی شدن آن می‌شود و ویتامین C این فرآیند را کند می‌کند.

افزایش تولید موکوپلی ساکارید‌ها که از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند.

به وجود آوردن شرایط احیا در فرآورده‌های گوشتی، کاهش مصرف نیترات و در نتیجه کاهش تشکیل نیتروزآمین‌ها که ترکیباتی سرطان زا هستند.

کمبود ویتامین C

شفیعی گفت: در کمبود ویتامین C علائم زیر مشاهده می‌شود:

بیماری اسکوروی: کمبود ویتامین C باعث می‌شود که در تولید کلاژن پایدار در دیواره‌های مویرگ‌ها اختلال ایجاد شود. ضعیف شدن دیواره مویرگ‌ها باعث خارج شدن خون از مویرگ‌ها و وارد شدن به فضای سلولی می‌شود. در نتیجه خونریزی زیر جلدی رخ داده و لثه‌ها متورم می‌شود. در حال حاضر این بیماری بسیار نادر است و به آسانی درمان می‌شود.

ضعف دندان‌ها و استخوان ها: کمبود ویتامین C باعث کاهش مقاومت دندان‌ها و پوسیدگی سریع آن‌ها می‌شود.

التیام دیر و طولانی زخم ها: به دلیل عدم سنتز کامل ماده زمینه‌ای بافت پیوندی

کم خونی: به علت تشکیل شکل فعال اسید فولیک و جذب ناکافی آهن

افزایش دریافت ویتامین C

اگر ویتامین C بیش از حد مصرف شود ممکن است مقدار اضافی آن به اگزالات کلسیم تبدیل شود و سنگ‌های ادراری در کلیه تشکیل شود. همچنین ممکن است اختلال گوارشی نیز ایجاد شود.

پایداری ویتامین C

کارشناس ارشد تعذیه گفت:در میان ویتامین‌ها ویتامین C ناپایدارترین ویتامین‌ها به شمار می‌رود. چرا که نسبت به حرارت حساس است و حتی در دمای اتاق از بین می‌رود. نگهداری در یخچال و دمای پایین نیز میزان افت را کاهش می‌دهد، اما متوقف نمی‌کند.

وی ادامه داد: ویتامین C در شرایط اسیدی مانند آب مرکبات نسبت به شرایط قلیایی و خنثی پایدارتر است. اگر شرایط اسیدی بالا باشد و یا همراه با شرایط اسیدی دما بالا باشد اسید اسکوربیک تجزیه و موجب قهوه‌ای شدن ماده غذایی می‌شود.

شفیعی اظهار داشت:برای تجزیه ویتامین C اکسیژن لازم است؛ بنابراین هواگیری آب مورد استفاده در تولید نوشابه‌های میوه ای، کاهش افت ویتامین C را به همراه دارد و استفاده از قوطی‌های قلع دار برای آبمیوه‌ها موجب کاهش و تخلیه اکسیژن طی فرایند خوردگی می‌شود، ویتامین C کمتر اکسید شده و از بین می‌رود. در بطری‌ها تمام اکسیژن باقی مانده برای اکسیداسیون ویتامین C در دسترس است. نور موجب تخریب ویتامین C می‌شود که این موضوع به ویژه در شیر حائز اهمیت است.

به گفته شفیعی صدمات مکانیکی و بلاچینگ میوه‌ها و سبزی‌ها دیگر مشکلاتی است که افت ویتامین سی را به همراه دارد. از سویی دیگر فلزات سنگین مانند مس و آهن اکسیداسیون ویتامین C موجود در غذا را تسریع می‌کند.