غبار فرسودگی

گزارشی از کهنگی 54 درصد از تاکسی های کلانشهر شیراز

غبار فرسودگی
تاکسی های فرسوده امان صاحبان خود را بریده اند

فاطمه ایزدی/ سال هاست چشم هایمان به تاکسی های سفیدی که با یک خط سبز، نشانه دار شده اند عادت کرده است؛ به همان پیکان های قدیمی زهوار در رفته و پرایدهای زرد رنگی که نه صندلی های سالم برایشان مانده و نه در و دستگیره درست و حسابی دارند. بر در و پیکر بسیاری از تاکسی های کلانشهر شیراز، غبار فرسودگی نشسته و بیشتر از آن که به یک وسیله حمل و نقل عمومی، شبیه باشند ارابه های کهنه و رنگ و رو رفته ای هستند که نفس هایشان به شماره افتاده است. در همین شهر، روزانه تاکسی هایی جلوی مسافران، ترمز می زنند که به دلیل مستهلک شدن، نه تنها کمک خرج خوبی نیستند بلکه با هزینه تراشی، تیشه به ریشه صاحبان خود زده اند. بر اساس آمار و ارقام، شیراز 12 هزار تاکسی دارد که فقط 7 هزار دستگاه از این تعداد در چرخه فعالیت هستند و افزایش بی سابقه بهای تاکسی، دست فعالان این ناوگان را از دامن یک خودروی خوب و با کیفیت، کوتاه کرده است.

کافیست یکی از همین روزها در یکی از خیابان های شهر، دست تان را به نشانه خواستن تاکسی، بلند کنید تا یکی از همین تاکسی خودروهای فرسوده، جلوی شما بایستد. از لحظه ای که تمام زور و بازویتان را به باز کردن قفل ناسازگار درب تاکسی، قرض می دهید تا آن زمان که صدای یک آهن قراضه به نشانه بسته شدن درب در گوشتان می پیچد، مو به مو سکانس غم انگیزی است که این کهنگی را روی سرتان آوار می کند.

همین دیروز صبح که حوالی میدان ولیعصر کلانشهر شیراز، یک تاکسی پیکان جلوی پایم ترمز زد، پرده به پرده این پوسیدگی در خاطرم ثبت شد. من در تاکسی مردی نشستم که موهای سپید داشت با ته لهجه جنوبی. کمتر از چند ثانیه به من اشاره کرد که باید درب را محکم تر ببندم تا از به یکباره باز شدنش در امان بمانم. همین کار را کردم و آن بانگ ناخوش، دوباره در گوشم پیچید. از آن دنده سست و از کار افتاده تا فضای کهنه و به هم ریخته ای که فریاد اسقاطی، سر داده بود انگار تنها برهانی بود که اخم راننده تاکسی را توجیه می کرد. درست فکر می کردم. به قول خودش، آن قارقارک فرتوت، امانش را بریده و حسابی، خرج روی دستش گذاشته بود. از قصه نوسازی ناوگان تاکسیرانی خبر داشت اما با این حال، حاضر بود با همین ماشین فرسوده بسازد اما به سراغ تاکسی های نو نرود. 64 سالش بود و اعتقاد داشت با این سن و سال نمی شود از پس قسط ها و قرض های وام نوسازی برآمد. او به «خبرجنوب» گفت که اگرچه مسئولان تاکسیرانی اذعان می کنند سود تسهیلات نوسازی، چهار صد است اما در عمل، نرخ سود این گونه وام ها بیشتر از این هاست و رانندگان تاکسی های فرسوده، توان پرداخت اقساط ندارند.

این راننده از این که همین تاکسی در طول یکی دو سال گذشته چقدر خرج روی دستش گذاشته است حرف زد و تأکید کرد که قیمت یک کله گاوی (قطعه ای در پیکان) که قبلا یک میلیون و 700 هزار تومان بود به حدود چهار میلیون تومان رسیده و همین تازگی ها مجبور شده از دخل و خرج خود بزند و این قطعه را برای تاکسی خود تهیه کند. او معتقد بود تاکسی های فرسوده کلانشهر شیراز هر چه درآمد دارند، خرج خودِ ماشین می شود اما با این حال برای آن ها صرفه اقتصادی ندارد که از تسهیلات نوسازی استفاده کنند و خود را در ورطه اقساط بیندازند. نکته مهم تر این که قطعات خودروهایی که قرار است در فرآیند نوسازی به رانندگان تحویل داده شود، چینی است و خرج و مخارج آن، بیشتر از خودروهای فرسوده و زهوار دررفته است. این راننده تاکسی به این نکته نیز اشاره کرد که اوضاع کسانی که با تاکسی پژو در سطح شهر تردد می کنند نیز خوب نیست و هزینه تعمیرات بسیاری به آن ها تحمیل می شود. بنا به تاکید او یکی از همکارانش، چند ماهی است با این مسأله درگیر است و همین چند چهار ماه پیش، سرسیلندر تاکسی را تعویض کرده اما دوباره این قطعه خراب شده و او را از کار، بیکار کرده است. این راننده تاکسی تاکید کرد که برخی همکارانش در طول سال های گذشته، توان مالی برای تعویض خودروهای خود نداشته اند و تا پولی برای نوسازی تاکسی خود فراهم می کردند، قیمت کارخانه بالا می رفت و از طرفی، قدرت استفاده از تسهیلات بانکی را نیز ندارند. البته در این میان، اگرچه رانندگان تاکسی های فرسوده به فرآیند نوسازی و شرایط آن خوش بین نیستند اما رئیس شورای شهر شیراز، چند وقت پیش اعلام کرد که هزار تاکسی جدید، جایگزین تاکسی های فرسوده خواهد شد. او تأکید کرد که کمیسیون حمل و نقل شورای شهر به دنبال دریافت وام قابل توجهی است تا با آن بیش از هزار تاکسی را جایگزین تاکسی های فرسوده کنند.   

54 درصد از ناوگان تاکسیرانی شیراز در سن فرسودگی هستند

رئیس سازمان مدیریت حمل و نقل مسافر شیراز نیز این مسأله را تایید می کند و می گوید: در ناوگان تاکسیرانی از دو نوع خودروی سمند و پژو استفاده می شد که امسال، پلاک گذاری آن ها ممنوع شد. به گفته پیمان باباخانی، شرکت های تولیدکننده، ناوگان جایگزینی برای این دو خودرو تعریف نکرده اند و هر چند زمزمه جایگزینی سمند سورن با این دو خودرو مطرح شده اما بنا به تاکید این مسئول، هنوز ابلاغ این مسئله نهایی نشده است. او با اشاره به اینکه 54 درصد از ناوگان تاکسیرانی شیراز در سن فرسودگی هستند، یادآور می شود که این خودروها باید تعویض و از رده خارج شوند.

رئیس سازمان مدیریت حمل و نقل مسافر شیراز به این نکته نیز اشاره می کند که در صورت جایگزینی سورن با خودروهای سمند و پژو، هزینه تمام شده این خوودرو بین 250 تا 260 میلیون تومان خواهد بود که البته برای رانندگان تاکسی، قیمت بالایی است. او تاکید می کند که با اعلام این موضوع به مراجع بالادستی، تاکید شد که تامین این هزینه برای رانندگان، مشکل است و بر اساس مصوبه شورای شهر، 80 درصد از مبلغ قیمت ناوگان به رانندگان، تسهیلات داده می شود. به قول باباخانی، اصل تسهیلات و چهار درصد سود توسط رانندگان تاکسی پرداخت خواهد شد و 14 درصد را شهرداری تقبل می کند. رئیس سازمان مدیریت حمل و نقل مسافر شیراز اما به این نکته اشاره می کند که مشکل فعلی در این حوزه، عدم وجود خودرو است. البته این مسئول تاکید می کند که چانه زنی برای تخصیص بخشی از خودروهای وارداتی به ناوگان تاکسی آغاز شده و از دولت خواسته ایم که درصدی از این خودروها به عنوان تاکسی درنظر گرفته شوند. هرچند هنوز در این باره جواب قطعی دریافت نشده است اما به گفته باباخانی، همچنان خودروسازان داخلی بعد از شش ماه، خودرو به ناوگان تاکسیرانی تخصیص نداده است. به قول او نه تنها شرکت سایپا هیچ خودوریی به این ناوگان، اختصاص نداده بلکه پلاک گذاری دو محصول ایران خودرو نیز ممنوع شده و اگرچه قول و قرارهایی برای تخصیص سورن به این ناوگان داده شده اما هنوز قراردادی در این زمینه با اتحادیه تاکسیرانی کل کشور منعقد نشده است. در واقع در طول شش ماه گذشته حتی یک تاکسی نیز در سراسر کشور به ناوگان تاکسیرانی واگذار نگردیده است.

تخصیص 50 دستگاه اتوبوس برقی به کلانشهر شیراز

این مسئول به اضافه شدن 76 دستگاه اتوبوس به ناوگان اتوبوسرانی شیراز نیز گریز می زند و یادآور می شود که علاوه بر این، تخصیص 50 دستگاه اتوبوس برقی به عنوان سهمیه کلانشهر شیراز در مرحله عقد قرارداد است. آن طور که برخی کارشناسان شهری می گویند از عمر مفید اتوبوس های گازسوز فعال در شیراز تنها یک سال، باقی مانده که البته این مسئول تاکید می کند که کلانشهر شیراز، جوان ترین ناوگان حمل و نقل عمومی کشور را دارد. رئیس سازمان مدیریت حمل و نقل مسافر شیراز می گوید بر اساس قانون هوای پاک، در گذشته سن فرسودگی اتوبوس های دیزلی 10 سال، گازسوز 12 سال و اتوبوس های برقی، 20 سال بود که در حال حاضر این قانون، تغییر کرده است. او با استناد به قانون جدید، تاکید می کند که در حال حاضر، سن فرسودگی وجود ندارد و این مرز بین 12 تا 20 سال است و اگر ناوگان بتواند هر سه ماه یک بار معاینه فنی بگیرد، مجاز به تردد در سطح شهر است. در واقع اگر از یک اتوبوس به خوبی نگهداری شود و هر سه ماه بتوانند معاینه فنی بگیرد، حتی اگر مرز فرسودگی را طی کرده باشند می تواند در سطح کلانشهرهای کشور، تردد داشته باشد.  

در هر حال این روزها اوضاع و احوال تاکسی های کلانشهر شیراز خوب نیست و نیمی از این ناوگان این بخش به سن کهولت رسیده است. تاکسی های فرسوده، هم امان صاحبان خود را بریده اند و هم تردد آن ها، چهره شهر را نازیبا کرده است. پلاک گذاری دو خودروی ملی که قرار بود در ناوگان تاکسیرانی مورد استفاده قرار بگیرد نیز ممنوع شده و نوسازی، معطل همین موضوع است.