جام‌جهانی در همسایگی ایران، فرصتی برای گردشگری فارس

فرزانه قنبر دزفولی/ برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر از منظر فعالان گردشگری فارس، فرصتی برای جذب گردشگر محسوب می‌شود؛ به گفته آنها، این استان زیرساخت مناسبی در این زمینه دارد اما بهره‌گیری از این فرصت بدون برنامه‌ریزی مدون در سطح کلان و افزایش خطوط هوایی قطر به شیراز امکان‌پذیر نیست.

حدود ۹ماه تا آغاز جام‌جهانی فوتبال ۲۰۲۲ باقی مانده و قرار است که این رقابت‌ها از ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۱ تا ۲۷ آذر به مدت ۲۸ روز در کشور قطر برگزار شود. برای نخستین بار است که شاهد برگزاری این رقابت‌ها در خاورمیانه و در کشوری در همسایگی ایران هستیم و با اعلام زمان و نحوه قرعه‌کشیِ تیم‌های حاضر در این دوره از مسابقات، تب حضور هواداران برای تماشای این بازی‌ها در قطر داغ‌تر شده‌است.

فعالان گردشگری فارس، مناسبات حسنه ایران و قطر و نیز روابط تاریخی مردم استان فارس با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس را فرصت مناسبی  برای بهره‌مندی از مواهب گردشگری جام جهانی می‌دانند.

مردم استان فارس و به ویژه مناطق جنوبی آن از دیرباز مناسبات دوستانه‌ای با کشورهای جنوب خلیج فارس از جمله قطر داشته‌اند و هم‌اینک نیز این پیوندها برقرار است. مراودات دیپلماتیک و سفرهای مسئولانی از استان فارس به قطر و نیز میزبانی قطری‌ها برای توسعه همکاری‌های دوجانبه طی سال‌های گذشته نیز مسبوق به سابقه است. باید دید که این حسن مناسبات، می‌تواند فرصتی برای رونق گردشگری بین‌المللی در استان فارس ایجاد کند، صنعتی که متاثر از شیوع کرونا و کاهش سفرهای داخلی و خارجی، زیان و آسیب دیده است.

تکاپوی کشورها برای بهره‌گیری از مهمانی پُرسود همسایه
برخی از کشورها که در همسایگی قطر قرار دارند به تکاپو افتاده‌اند تا بتوانند بخشی از گردشگران ورزشی را برای رونق صنعت توریسم جذب کنند. کشور ایران نیز به دلیل همسایگی و اشتراکات فرهنگی که با قطر دارد و همچنین با توجه به گام بلندی که تیم‌ملی ایران برای حضور در جام جهانی برداشت، این امکان را دارد که ظرفیت و استانداردهای اقامت و پذیرایی از گردشگران در این ایام را افزایش دهد تا بتواند از این طریق بخشی از آسیب‌هایی که شیوع کرونا به گردشگری وارد کرده است را جبران کند.

از شکل‌گیری ایده اولیه تا تشکیل کارگروه «جهت۲۰۲۲»
ایده اولیه برای بهره‌برداری صنعت گردشگری از جام‌جهانی قطر در پایان سال ۱۳۹۸ مطرح شد. اما تشکیل کارگروه ویژه جذب تماشاگر از این رویداد تا تیرماه سال ۹۹ به طول انجامید.
در تیرماه ۹۹ هدف‌گذاری روی جذب تماشاگران آغاز و اجرای پروژه‌ای تحت عنوان «جهت ۲۰۲۲» با عضویت ۱۴ دستگاه کلیدی از جمله وزارت میراث‌فرهنگی، وزارت امور خارجه، وزارت ورزش، فدراسیون فوتبال، سازمان هواپیمایی، سازمان بنادر و دریانوردی و شورای عالی مناطق آزاد آغاز شد. در این کارگروه هفت مقصد برای جذب تماشاگران جام‌جهانی قطر و مسافران احتمالی پیش‌بینی شد و تهران، اصفهان، شیراز، کرمان، یزد و جزایر قشم و کیش به عنوان میزبان مسافران معرفی شدند.

تلاش شهرهای ایران برای میزبانی از مسافران احتمالی از جام‌جهانی قطر
این اقدام موجب تلاش و کوشش هر چه بیشتر مسئولان و به ویژه فعالان بخش خصوصی برای رونق گردشگری در شهرهای میزبان شد و متولیان امر در تهران، اصفهان و کرمان در حالی در تلاش هستند تا از فرصت میزبانی قطر در جام جهانی استفاده کنند که شیراز از نظر موقعیت جغرافیایی و فاصله هوایی با قطر شرایط مطلوب‌تری نسبت به سایر شهرهای ایران دارد و پیمودن مسیر هوایی از این کلانشهر به دوحه قطر تنها یک ساعت زمان می‌برد.
بر همین اساس از زمان شکل‌گیری ایده اولیه برای بهره‌برداری از این فرصت نشست‌ها و جلساتی از سوی استانداری فارس، نمایندگی وزارت امور خارجه استان فارس و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با هدف شناسایی فرصت‌های تجاری، فرهنگی و گردشگری فارس برگزار شده است.

شرایط مساعد شیراز از نظر موقعیت جغرافیایی و فاصله هوایی با قطر 
چندی پیش معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس، در نشست فرصت‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر اعلام کرد که با افزایش ظرفیت خط هوایی بین شیراز و قطر بایستی زمینه جابه‌جایی گردشگران جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به شیراز را فراهم کنیم. به اعتقاد سید علی‌نقی طبیب لقمانی، نمایشگاه صنایع‌دستی فارس که در زمان انجام بازی‌های جام جهانی در قطر دایر می‌شود باید رویکردی صادراتی داشته باشد و می بایست با استفاده از ظرفیت ایرانی‌های مقیم و ارتباط با شرکت‌های تبلیغاتی جام جهانی و فضای مجازی نهایت استفاده را در معرفی ظرفیت‌های گردشگری و صنایع‌دستی داشته باشیم.

نگرانی از تکرار تجربه ناموفق اکسپوی دبی در جام‌جهانی قطر
اما فعالان حوزه گردشگری به تجربه ناموفق ایران در نمایشگاه اکسپوی دبی اشاره می‌کنند و بر این باور هستند که برای استفاده از این فرصت نباید تجربه اکسپو را در جام جهانی تکرار کنیم.
اکسپو مجموعه نمایشگاهی است که هر پنج سال یکبار در کشورهای داوطلب برگزار می‌شود. در اکسپوی امسال که در دبی با حضور ۱۹۱ کشور برگزار شد بسیاری از کشورها با معرفی مزیت‌های خود تلاش کردند آینده و چشم‌انداز کشورشان را به نمایش بگذارند و آخرین دستاوردها و فن‌آوری‌های نوین خود را در این نمایشگاه جهانی عرضه کنند، این در حالی بود که به اعتقاد رئیس جامعه هتلداران استان فارس، ایران نتوانست آنگونه که شایسته است در این نمایشگاه حاضر شود و بسیاری از صاحبنظران این اتفاق را ناشی از عدم شناخت متولیان امر از اکسپو قلمداد می‌کنند و معتقد هستند تکرار این تجربه در جام‌جهانی قطر نه تنها کمکی به پیشرفت کشور نمی‌کند بلکه باعث هدررفت سرمایه‌های کشور می‌شود.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران استان فارس در این باره معتقد است: تمام برنامه ریزی‌ها باید از قبل انجام شود. نباید فرصت سوزی کنیم. نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ فرصت بسیار خوبی برای ایران بود که از آن به خوبی بهره‌برداری نشد. اما جام‌جهانی قطر یک فرصت طلایی است که کمتر پیش می آید و همه باید کمک کنیم که این فرصت را از دست ندهیم.

جام‌جهانی قطر فرصتی طلایی برای رونق گردشگری فارس
سید حسن سیادتان در این باره به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: درصورتی می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم که شرکت‌های هواپیمایی ایران در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهد و مجوز پرواز بگیرند و پروازهای ایران به قطر هم بایستی هر روزه در ساعت‌های مختلف شبانه روز انجام شود و به هفته‌ای دو یا سه پرواز اکتفا نکنیم.
رئیس جامعه هتلداران استان فارس ادامه داد: فاصله هوایی قطر به شیراز و پرواز مستقیم دوحه به شیراز حدود یک ساعت به طول می‌انجامد و طبیعتاً شیراز یکی از مقاصد خوب و نزدیک گردشگری برای سفر و تعطیلات پس از بازی‌ها به شمار می‌رود.
وی افزود: برای استفاده از این فرصت باید از همین حالا رایزنی‌های لازم با آژانس‌های هواپیمایی قطر و آژانس‌های بین المللی که برنامه‌ریزی برای حضور علاقمندان به تماشای این رقابت‌ها در قطر را به عهده دارند انجام شود تا بتوانیم سفر به شیراز را در این برنامه‌ها لحاظ کنیم.

آماده بودن زیرساخت‌های فارس برای میزبانی از گردشگران
به گفته سیادتان، زیرساخت های لازم در استان فارس برای میزبانی از گردشگران در این ایام آماده است و تلاش شده تا با به روزرسانی هتل‌ها، شرایط مساعدی جهت حضور گردشگران در شیراز فراهم شود.
سیادتان معتقد است که این فرصت به رونق گردشگری در استان فارس کمک خواهد کرد و حتی گردشگرانی که از قطر به شیراز سفر می کنند می توانند مُبلّغی برای تبلیغ ظرفیت‌های استان فارس و شیراز و رونق گردشگری در آینده باشند.

الزام ایرلاین ها به آماده‌سازی خطوط هواپیما برای پروازهای جام‌جهانی قطر
رئیس جامعه هتلداران فارس، انعقاد تفاهم‌نامه و بستن قرارداد با شرکت‌های مهم را زمینه‌ساز جذب گردشگر به شیراز دانست و گفت: باید ایرلاین‌ها را پای کار بیاوریم و با کشور امارات هم هماهنگی انجام شود تا حداقل در هر روز شاهد یک یا دو پرواز برای جابه‌جایی مسافران از قطر به شیراز باشیم.
این فعال گردشگری اضافه کرد: در حال حاضر بسیاری از کشورها مانند ترکیه بااینکه فاصله هوایی زیادی با قطر دارند به دنبال این هستند تا بتوانند از این فرصت نهایت بهره را ببرند. بسیاری از شهرهای ایران مانند اصفهان و جزایر قشم و کیش نیز در حال انجام برنامه ریزی برای استفاده از این فرصت هستند. اما امیدوارم استان فارس با پتانسیل و ظرفیت‌هایی که در این زمینه دارد بتواند پیشرو سایر استان‌ها برای میزبانی از گردشگردان در این ایام باشد.

۶۰ درصد از هتل‌های فارس آماده میزبانی از تماشاگران جام‌جهانی قطر
سیادتان ادامه داد: ما می‌توانیم ۵۰ یا ۶۰ درصد از ظرفیت هتل‌ها را در اختیار گردشگران قرار دهیم و به مدیران هتل‌ها هم اعلام کردیم که برای این برنامه آماده باشند و اقدامات لازم در رابطه با مهیا کردن زیرساخت‌ها و بازسازی هتل‌ها را در مدت زمان باقی مانده انجام دهند.
وی با بیان اینکه حدود ۱۰۵ هتل در استان فارس داریم و از پنج هتل ۵ستاره برخوردار هستیم که امکانات و خدمات منحصربفردی دارند، به مشکلات جامعه هتل‌داران در میزبانی از گردشگران خارجی اشاره کرد و گفت: یکسان سازی نرخ ارز یکی از بزرگترین مشکلات ما به شمار می‌رود. این در حالیست که شغل ما یک شغل ارزآور است و اگر بتوانیم ارز را وارد کشور کنیم بسیاری از مسائل و مشکلات موجود در کشور حل می‌شود و به اشتغالزایی نیز کمک خواهد شد. اما متأسفانه با یکسان سازی نرخ ارز، زمینه‌ای فراهم شده که گویا داریم به خارجی‌ها یارانه می دهیم. باید بتوانیم از مسافرانی که از خارج می آیند دلار بگیریم تا از این طریق بخشی از هزینه‌هایمان را پرداخت کنیم.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران استان فارس اظهار داشت: ما به عنوان بخش خصوصی آمادگی کافی برای میزبانی از گردشگران را در ایام برگزاری جام‌جهانی قطر داریم اما دولت باید پای کار بیاید و با بهره گیری از تجارب متخصصین زمینه ای فراهم کند تا بتوانیم از این فرصت استفاده کنیم. تدابیر لازم باید از سوی دولتمردان اتخاذ شود و مجوزهای لازم اخذ شود.

جام‌جهانی قطر فرصتی برای معرفی صنایع‌دستی فارس
جام‌جهانی قطر فرصت خوبی است تا از آن برای معرفی ظرفیت‌های گوناگون کشور استفاده شود و از آنجا که ایران؛ رکورددار ثبت جهانی شهرهای صنایع دستی است و با توجه به اینکه صنایع دستی دومین صنعت پولساز ایران است، می‌توان از نقش این هنر ارزشمند در توسعه صنعت گردشگری در زمان برگزاری جام‌جهانی فوتبال در قطر استفاده کرد.
پیش از این در استان فارس، شیراز به عنوان شهر جهانی صنایع دستی و آباده به عنوان شهر جهانی منبت به ثبت جهانی رسیده‌اند. این علاوه بر همه ظرفیت‌های تاریخی فارس است که در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس نیز معتقد است که جام‌جهانی فوتبال قطر فرصت بسیار خوبی برای جامعه گردشگری و صنایع دستی استان فارس به شمار می‌رود تا بتوانیم افزون بر رونق کارگاه‌هایی صنایع‌دستی استان، این هنر باارزش را به جهانیان معرفی کنیم.
به گفته حسین همتی، کشورهای مختلف با ظرفیت‌های گوناگون به چنین رویدادهایی ورود می‌کنند و تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا با برنامه ریزی منسجم بتوانند از این فرصت بهره ببرند و ایران هم برای استفاده از این فرصت باید هرچه سریعتر اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد.
وی در رابطه با ظرفیت‌های فارس در صنایع دستی گفت: در حال حاضر در این استان، بیش از ۲۰۰هزار صنعتگر فقط در بحث بافت صنایع دستی فعال هستند که اگر راه برای این هنرمندان باز شود زمینه فعالیت بیشتر و بهتری در این حوزه فراهم می شود. ما اگر بتوانیم در سطح کلان با کشورهای دیگر قرار داد ببندیم و برای ده هزار نفر از این صنعتگران شغل ایجاد کنیم به رقم قابل توجهی می رسیم و کارگاه‌های صنایع دستی نیز رونق می یابد.

یا ورود نکنیم یا با قدرت پیش برویم
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس اضافه کرد: از نظر من یا اصلا نباید به این رویدادها ورود کنیم و یا اگر می‌خواهیم از برگزاری این رویدادها به نحو احسن بهره ببریم باید تعامل و همکاری خوبی بین دولت و بخش خصوصی شکل بگیرد و از تمامی ظرفیت‌های کشور در این زمینه استفاده کنیم. در هر حالت باید آبروی کشور را حفظ کنیم. برای تحقق این امر نیاز به برنامه‌ریزی منسجمی داریم.
او افزود: ما تمام تلاش خود را به کار گرفتیم تا در هر نمایشگاهی که تاکنون شرکت کرده‌ایم آبروداری کنیم و پس از برگزاری هر نمایشگاه هم نشان داده‌ایم که در کشور و به ویژه در استان فارس ظرفیت ها و توانایی‌های خوبی برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی وجود دارد. چراکه صنایع دستی استان فارس جایگاه مطلوبی در کشور دارد و از ظرفیت بسیار خوبی بهره می‌برد.
وی ادامه داد: اتحادیه صنایع دستی فارس ۹ سال است که به عنوان اتحادیه برتر کشور معرفی می‌شود. این جایگاه با برنامه ریزی و تلاش به دست آمده است و  نشان از پتانسیل فارس در این هنر ارزشمند دارد.
همتی نیز به تجربه حضور ایران در اکسپوی دبی اشاره کرد و گفت: بدون برنامه‌ریزی و با تجهیزات محدود از نظر کمی و کیفی نمی‌توان به جنگ با دنیا برویم. نباید باعث تکرار شدن ماجرای اکسپو شویم.
وی اضافه کرد: چندی پیش به ما پیشنهاد شد که در نمایشگاه گردشگری فیتور اسپانیا شرکت کنیم. برای شرکت در این نمایشگاه نیاز به یک تیم ۱۰ نفره داشتیم. اما فقط امکان اعزام دو نفر به این نمایشگاه فراهم شد. همین مسئله باعث شد ما از شرکت در این نمایشگاه امتناع کنیم. در حقیقت عطای نمایشگاهی را که هر کشوری آرزوی شرکت در آن را دارد به دلیل مهیا نشدن شرایط لازم برای حضور در آن، به لقایش بخشیدیم.

آمادگی داریم اما...
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس ادامه داد: ما آمادگی کافی برای استفاده از فرصت جام جهانی قطر را داریم. اما کارگزاران فرهنگی، وزارت امور خارجه و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید کمک کنند تا در ایام برگزاری این رویداد فضای نمایشگاهی ایجاد شود.
وی گفت: کشورهای همسایه قطر به صورت جدی در حال برنامه‌ریزی برای روزهای جام‌جهانی هستند تا از این فرصت برای جذب گردشگران استفاده کنند. بسیاری از کشورها نیز برنامه‌ریزی‌های خود را انجام داده اند. البته ما هنوز حدود یک سال زمان داریم. اگر همکاری های لازم شکل بگیرد می توانیم دست در دست یکدیگر داده و اتفاقات بسیار خوبی را رقم بزنیم.
همتی افزود: برنامه‌های خوبی داریم و با در نظر گرفتن کشورهایی که در جام جهانی شرکت می‌کنند بایستی برنامه‌های خود را ارتقا دهیم. ما آمادگی لازم را برای استفاده از این فرصت داریم اما همان طور که گفتم برنامه ریزی ها باید در سطح کلان انجام شود.
به گفته وی اگر هر استادیوم را در شرایط کنونی که با کرونا مواجه هستیم با حداقل جمعیت مثلا ۴۰هزار نفر در نظر بگیریم باز هم می‌توانیم این فرصت را برای رونق گردشگری در استان فارس غنیمت بشماریم و حتی می‌توانیم با شرکت‌های صاحب نامی که در این رویداد حاضر هستند وارد مذاکره شویم و قراردادهایی را با آنها منعقد کنیم.
همتی معتقد است که شرکت های هواپیمایی و آژانس‌ها می‌بایست برای تهیه بلیت به منظور حضور فعالان صنایع دستی در نمایشگاه‌های قطر، آنها را مورد حمایت قرار دهند و راه را برایشان هموار کنند.
او گفت: ما هزینه های اسکان و غذای صنعتگران در این سفر را تقبل می کنیم ولی دولت هم باید کمک کند. خوشبختانه از شیراز به قطر پرواز مستقیم داریم و فاصله هوایی از شیراز تا دوحه قطر حدود یک ساعت است‌.
وی ادامه داد: این فرصت نه تنها موجب رونق صنایع‌دستی فارس می‌شود بلکه به بهتر شدن شرایط آژانس‌ها، هتل ها و جامعه گردشگری نیز کمک می‌کند. این رویداد هر چهار سال یکبار اتفاق می افتد و به دلیل اینکه این دوره از جام جهانی در همسایگی کشور ایران برگزار می‌شود باید تدابیر لازم برای استفاده از این فرصت اتخاذ شود. البته قرار است که استاندار فارس هم سفری به قطر داشته باشند و امیدواریم با رویکردی که ایشان دارند بتوانیم شاهد اتفاقات خوبی در این عرصه باشیم.

نظر مساعد استانداری فارس به برگزاری نمایشگاه صنایع دستی در قطر
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس اظهار داشت: معاون استاندار نیز در جلسه ای که چندی پیش در این زمینه برگزار شد قول‌های مساعدی برای برگزاری نمایشگاه در این رویداد مطرح کرد، خوشبختانه‌ استاندار فارس هم نظر بسیار خوبی نسبت به جامعه صنایع‌دستی دارد که امیدواریم بتوانیم با حمایت وی، گام‌های اساسی تری در این مسیر برداریم.
همتی با بیان اینکه در استان فارس از صنعتگران بسیاری بهره می‌بریم و اگر پُل ارتباطی با دنیا داشته باشیم می‌توانیم به ایجاد اشتغالزایی در سطح کلان بپردازیم، می‌گوید: اگر دولت کمک کند و ما را مورد حمایت قرار دهد و رایزنی های داخلی هم انجام شود، جام جهانی قطر تبدیل به فرصتی طلایی برای استان فارس و شیراز خواهد شد و با برنامه ریزی به دستاوردهای خوبی می‌رسیم.

خبرنگار ایرنا برای تهیه این گزارش با سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس تماس گرفت که وی به علت ابتلا به کرونا قادر به پاسخگویی نبود. طی روزهای آتی، دیدگاه‌های این اداره‌کل نیز در مطلبی انعکاس خواهد یافت.

جام‌جهانی قطر در گیر و دار کرونا
با تمام این تفاصیل و در شرایطی که کمتر از یک سال تا جام‌جهانی قطر فاصله داریم اما رخدادهای پیش‌بینی نشده‌ای برگزاری این رویداد را تحت تأثیر قرار داده است. در حالی به استقبال جام جهانی فوتبال در قطر می‌رویم که سویه جدید کرونا به‌گونه‌ای شتابان در حال گسترش است و جهان هنوز در تب کرونا می‌سوزد.
بدون تردید اگر انتشار سریع و گسترده کرونا ادامه پیدا کند قطعاً شیوع این بیماری در برگزاری این رویداد تأثیرگذار خواهد بود.
لذا برگزاری جام‌جهانی هنوز هم در گیرودار شیوع گسترده کرونا است و هشت استادیوم قطر برای میزبانی از هواداران فوتبال چشم به شکست کرونا تا پیش از آغاز جام‌جهانی در این کشور دوخته‌اند.
ایده میزبانی گردشگران جام جهانی در شیراز و دیگر نقاط کشور در صورتی قابل تحقق است که به مرزهای اطمینان در گذر از همه گیری کرونا رسیده باشیم.