لرزه ای که دلار به جان قیمت ها انداخته است!

فاطمه ایزدی/ بازار در مشت دلار 38 هزار تومانی است و این یعنی فاجعه! سالهاست اقتصاد ما متکی به بهای ارز بوده و از قیمت پیاز گرفته تا پراید و هزار و یک کالای دیگر، تحت تاثیر نرخ دلار، بالا و پایین شده است. وابستگی قیمت کالاهای داخلی به ارز خارجی به حدی است که اگر بخواهید یک جفت کفش بخرید یا به راننده تاکسی پول بدهید، فقط یک جمله از آنها می شنوید؛ «دلار گران شده، توقع دارید هیچ چیز گران نشود؟!»

... و این آغاز درد کهنه ای است که هیچ کس در این دولت برای درمان آن نسخه ای نپیچیده و به فکر زخم هایی که دلار به عموم جامعه زده، نبوده است. در طول چند وقت اخیر قیمت دلار، بی ضابطه بالا رفته و اکنون با قرار گرفتن در کانال نزدیک به 40 هزار تومان، همه بازارها از خودرو، طلا و مسکن گرفته تا برنج، گوشت و حتی لوبیا را تحت تاثیر قرار داده است. حقوق کارگران و کارمندان همانا و افزایش قیمت دلار و لرزه بر اندام همه کالاها هم همانا! مردم قدرت خرید ندارند و بازنشسته ای که 5 میلیون و 700 هزار تومان حقوق می گیرد نمی داند در این بازار متشنج، این پول اندک را به کدام زخم زندگی اش بزند! کارگران و کارمندان حداقل بگیر نمی دانند از درد اجاره شش هفت میلیون تومانی بنالند یا از گوشت و برنجی که از سفره هایشان پر کشیده، زاری کنند. آنها سردرگم هستند که از حسرت داشتن یک خودرو، سر به گریبان برند و در صف قرعه کشی ماشین های بی کیفیت، پیر شوند یا مویشان را با دیدن قیمت های سرسام آور اقلام اساسی زندگی، سپید کنند. در هر حال قصه گرانی دلار، آب به آسیاب افزایش قیمت بسیاری از کالاها ریخته و تلاش های بازارساز برای کاهش نرخ ارز نیز فعلا بر بازار، بی اثر بوده است. هر چند رئیس بانک مرکزی در اظهارات عجیبی اعلام کرده که دلار در بازار غیررسمی را به رسمیت نمی شناسد و تنها نرخ ارز نیمایی و بازار توافقی، رسمیت دارند اما تفاوت کف بازار و قیمت های نجومی با آنچه رئیس کل مهمترین نهاد پولی کشور می گوید، زمین تا آسمان است.

این روزها کافیست کارگران و کارمندان، سفره دلشان را باز کنند تا بدانید به رسمیت شناختن یا نشناختن قیمت دلار توسط بانک مرکزی چقدر می تواند گره های کور معیشت و نیازهای عموم جامعه را باز کند و بر درد آنها مرهم باشد.

فاطمه سیاهزاری، یکی از همشهریان شیرازی معتقد است دولت، قیمت دلار و مسئله بهبود معیشت و ساماندهی اقتصاد را به کلی فراموش کرده و تا زمانی که قیمت طلا و دلار، تعدیل نشود مردم باید شاهد افزایش بی رویه قیمت ها در انواع کالاها باشند. به گفته او حقوق ناچیز کارگران و کارمندان نیز در این اوضاع و احوال، کفاف دخل و خرج زندگی را نمی دهد و چه توجیهی دارد که 30 درصد به حقوق ها اضافه کنند اما نرخ همه اقلام از خودرو و مسکن گرفته تا کالاهای اساسی را بیش از 100 تا 200 درصد افزایش دهند.

باید موانع تولید برطرف شود تا رشد نقدینگی، خود را در بازار ارز نشان ندهد

اما اینکه چرا قیمت دلار در چند وقت اخیر، سر به گرانی گذاشته موضوعی است که از دیدگاه جعفر قادری، نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس، بخشی از آن مربوط به تورمی است که در طول چند سال گذشته وجود داشته است. در واقع وقتی نرخ تورم داخلی نسبت به تورم بین المللی بیشتر می شود، رشد قیمت های داخلی، خود را در افزایش ارز خارجی نشان می دهد. به قول عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس بخشی از این داستان نیز به پالس های روانی پس از اغتشاشات و فشارهای غربی و همچنین تعاملات اقتصادی بین چین و کشورهای عربی باز می گردد. قادری تاکید می کند که این مسائل، نگرانی هایی بین فعالان اقتصادی ایجاد کرد و آنها از این مسئله، دلهره داشتند که به تعاملات اقتصادی ایران و چین، خدشه وارد شود.

به گفته این نماینده مجلس، اواخر سال گذشته پس از آمدن هیئات چینی به ایران و اجرایی شدن قرارداد چند ساله، قیمت ارز تعدیل شد اما در عین حال عوامل ذکر شده موجب افزایش نرخ دلار شده است. به عقیده او هر چند بخشی از این ماجرا را می توان با کنترل تقاضای سفته بازی حل کرد اما شاید نیاز باشد بحث طرح حمایت از سرمایه در مجلس، سریع تر مصوب شود و کسانی که هنگام رشد ارز، تقاضای خرید دارند مشمول مالیات شوند تا بساط تقاضای سفته بازی در بازار جمع گردد. در عین حال نماینده مردم شیراز و زرقان بر این باور است که باید موانعی که بر سر راه تولید و اجرای طرح های اقتصادی است برداشته شود تا رشد نقدینگی، خود را در بازار ارز نشان ندهد و در بازارهای موازی جذب شود.

رئیس دولت باید برای گرانی های اخیر از مجلس، کارت زرد بگیرد

علیرضا پاک فطرت، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز اعتقاد دارد اقتصاد کشور باید به حدی پایدار باشد که افزایش قیمت ارزهای خارجی بر زندگی معمول مردم اثر نگذارد. به گفته نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس هر چند اگر دولت بخواهد می تواند جلوی افزایش بی رویه قیمت ارز را بگیرد اما متاسفانه تا به حال نتوانسته بازار را در این زمینه به ثبات برساند. بنا به تاکید او بازار دلار در حال حاضر آشفته است و برخی واحدهای صنفی نیز از این موقعیت سوءاستفاده کرده و هنگام رشد نرخ ارز بر طبل افزایش قیمت کالاهای خود می کوبند اما وقتی دلار پایین می آید قیمت اجناس را پایین نمی آورند.

پاک فطرت توضیح می دهد که مجمع امور صنفی، استانداری و وزارت کشور باید نظارت خود را بیشتر کرده و با به روز کردن جریمه های گران فروشی، اجازه ندهند عده ای از این وضعیت به نفع خود سوءاستفاده کنند. به قول او در واقع واسطه ها همیشه به دنبال فرصتی هستند که به هر بهانه ای، قیمت ها را افزایش دهند و در این میان دولت باید فاصله بین تولید اقلام اساسی و مصرف را کم کند تا دست سودجویان کوتاه شود. این نماینده مجلس به این نکته نیز اشاره می کند که فقط دلار در طول مدت گذشته به صورت افسار گسیخته رشد نکرده و با افزایش قیمت طلا و خودرو نیز کالاهای موجود در بازار گران تر شده اند. او تاکید می کند که وقتی بازار به این روز بیفتد و هر کس به هر قیمتی، کالای خود را بفروشد فقط وزیر اقتصاد، مقصر این داستان نیست که نمایندگان مجلس به او کارت زرد بدهند. به عقیده پاک فطرت، رئیس جمهور باید کارت زرد بگیرد، چرا که از صنعت و اقتصاد گرفته تا حوزه کشاورزی و حتی شهرسازی به دلیل گرانی بیش از حد مصالح ساختمانی، نابه سامان است و قیمت ها در بخش های مختلف رشد داشته است. در هر حال از دیدگاه این نماینده مجلس، دولت باید پاسخگو باشد، چون با کارت زرد دادن به یک وزیر یا دو وزیر، مشکل حل نمی شود و رئیس دولت باید به مجلس بیاید و توضیح دهد و مجلسی ها نیز به او کارت زرد دهند تا مدیریت این داستان، بهتر شود. نماینده مردم شیراز و زرقان تاکید می کند که ما در بحث مردم با کسی تعارف نداریم چرا که گرانی های اخیر، خانواده های زیادی را از هم گسیخته و چه مردانی که نتوانسته اند پاسخگوی نیازهای خانواده خود باشند. او معتقد است وقتی بازار ثبات نداشته باشد امنیت فکری و اجتماعی و حتی تولید نیز در جامعه کاهش می یابد و خریدار و فروشنده، سردرگم می شوند و نمی دانند بخرند یا بفروشند. 

باید هر چه سریع تر قیمت کالاها به نرخ واقعی برسد

ابراهیم عزیزی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم معتقد است حوادث و ناآرامی های اخیر در افزایش قیمت دلار، بی تاثیر نبوده و این اقدامات موجب متضرر شدن مردم شده است. البته به گفته نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس این مسئله به معنای نفی وظایف و مسئولیت های نظارتی مجلس و سایر دستگاه های اجرایی نیست و باید هر چه زودتر با بهره گیری از ظرفیت های لازم، تلاش کرد تا قیمت کالاها به نرخ واقعی برسد و از ارزش کاذب، محفوظ بماند.

عزیزی به این نکته نیز اشاره می کند که صرفا یک دستگاه، متولی این داستان نیست و باید همه اعضای حاکمیتی به ویژه دستگاه هایی که با پدیده قاچاق و اقدامات شبکه ای روبه رو هستند چنین مواردی را پیگیری کنند. این نماینده مجلس معتقد است بخشی از گرانی دلار نیز مربوط به جنگ اقتصادی است، چرا که وقتی دشمن در ناآرامی های اخیر در حوزه های سیاسی و اجتماعی شکست خورد، عمده ای از توان خود را صرف حوزه های بانکی، مالی و اقتصادی کرد. عزیزی بر این باور است که باید با هوشمندی و تلاش مجاهدانه همه دستگاه ها به ویژه ساختارهای امنیتی و اطلاعاتی، هم با شبکه های قاچاق برخورد گردد و هم با تامین نیازهای اساسی مردم، یک اقدام چند وجهی در بازار ارز دنبال شود. 

او با تاکید بر برخورد با کسانی که در قالب شبکه های مافیایی، اقدام به گرانی دلار و یک حرکت ضد اقتصادی کرده اند، یادآور می شود که مجلس نیز از وزرای مربوطه در این باره سوال می کند و نقش نظارتی خود را دنبال خواهد کرد. نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس در عین حال اعتقاد دارد که باید به عوامل پیدا و پنهانی که به دنبال ایجاد نگرانی های اقتصادی نیز هستند توجه کرد و همه این عوامل را با هم دید.

 نمی‌توان گفت چون ارزش پول ملی کم شده، کشور  از لحاظ شاخص های اقتصادی سقوط کرده است

عبدالعلی رحیمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس هم بر این باور است که اگر تورم ناشی از نرخ ارز موجب کاهش قدرت خرید مردم شود، یک تهدید است و باید کنترل شود. نماینده مردم کوار، سروستان و خرامه در مجلس با تاکید بر اینکه گاهی ارزش پول ملی کاهش می یابد اما چرخ صنعت و اقتصاد و پیشرفت در حال حرکت است، یادآور می شود که اگر ما در زمینه های مختلف، رشد و پیشرفت داشته باشیم و جبران مافات تورم ناشی از نرخ ارز شود، این مسئله تهدید جدی نیست اما در صورتی که موجب کاهش قدرت خرید مردم و مشکلات مشابه شود، قطعا ضرر است و جبران آن امکان پذیر نیست. در عین حال او معتقد است که نمی توان بر این اساس که ارزش پول ملی کم شده، این طور نتیجه گیری کرد که کشور نیز از لحاظ شاخص های اقتصادی سقوط کرده است. در واقع گاهی تورم در جامعه به وجود می آید که یا ناشی از رکود و یا ناشی از رشد و توسعه است. رحیمی به این نکته اشاره می کند که گاهی تورم نشئت گرفته از پیشرفت و توسعه موجب گردش نقدینگی در کشور خواهد شد و مفید است و این داستان، همچون فردی است که یا در اثر کار کردن خسته می شود و یا از بی تحرکی دچار رکود و کرختی می گردد و این خستگی ها با هم تفاوت دارد. این نماینده مجلس توضیح می دهد که وقتی دلار در دولت قبل از چهار هزار تومان به 18 هزار تومان رسید، ناشی از شرایط رکود کشور بود و بالاترین ضربه ها را نیز خوردیم اما زمانی دلار از 18 هزار تومان به 30 هزار تومان رسید که دلیل آن ریشه در رشد کشور داشت. در هر حال رحیمی اعتقاد دارد که اگر افزایش نرخ فعلی دلار در این مقطع، ناشی از رکود باشد بسیار خطرناک است و چنانچه موجب کاهش قدرت خرید مردم شود باید کنترل گردد. 

نقدینگی های سرگردان، هر بار یک بازار را متلاطم می کند

حجت اله فیروزی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم به «خبرجنوب» می گوید که اقتصاد کلان کشور مشکلات عدیده ای دارد و وابستگی اقتصاد به نفت، ایراد بزرگی است که در زمینه های مختلف همچون قیمت ارز، اثرات خود را می گذارد. شش هزار هزار میلیارد تومان، نقدینگی سرگردانی است که به قول فیروزی در کشور وجود دارد و این مسئله بسیاری از عرصه های اقتصادی را با مشکل مواجه کرده است. نماینده مردم فسا در مجلس به این نکته نیز اشاره می کند که در حال حاضر پول های خرد عموما به سمت بازار خودرو هدایت شده و این بازار را به شدت تحت تاثیر قرار داده است، به طوری که قیمت یک پژو پارس مرز 600 میلیون تومان را نیز رد کرده است. در واقع نقدینگی های سرگردان، هر بار وارد یک حوزه می شود و بازار را متلاطم می کند؛ یک روز قیمت ارز و خودرو و روز دیگر بازار مسکن و طلا را متشنج می کند و تا زمانی که یک نسخه برای این مشکل پیچیده نشود، علاوه بر آنکه نقدینگی سرگردان موجب تورم خواهد شد، بازارهای مختلف نیز تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.

 فیروزی به این نکته نیز گریز می زند که در حال حاضر به دلیل تحریم های سنگین و کاهش فروش نفت و محدودیت های بانکی جهانی در دریافت ارزهای مربوط به فروش نفت، به طور طبیعی درآمدهای کشور پایین آمده و در عوض هزینه های دولت، یارانه و کارکنان دولت، سر جای خود باقی مانده است. در واقع کاهش درآمد و افزایش هزینه ها سبب نابسامانی در اقتصاد کلان شده و افزایش قیمت ارز نیز ناشی از همین سه شاخصه است. اما اینکه این موضوع قابل مدیریت است یا خیر، از دیدگاه این نماینده مجلس، قطعا قابل مدیریت خواهد بود چرا که در طول سالهای گذشته نیز علیرغم تحریم ها و کمبود درآمد، دولت های مختلف فضا را مدیریت کرده اند و دولت هم به عنوان مجری برنامه های اقتصادی می تواند با علت یابی ریشه قیمت ها این مسئله را سامان دهد. به قول او مجلس نیز می تواند در قالب وظایف نظارتی از دولت بخواهد که در یک جلسه علنی یا غیرعلنی، علت نابسامانی بازار ارز و خودرو را توضیح دهد.

در هر حال این روزها قیمت ارز، خودرو و طلا، سر به فلک کشیده و التهابات ناشی از آن، بازار همه کالاها را متشنج کرده است. دولت می تواند با تدابیر ویژه، آب بر آتش این نوسانات بریزد اما باید منتظر باشیم و ببینیم اولین حرکت دولت و مجلس به عنوان نهاد نظارتی، پس از این شوک ارزی چیست!