موشک‌های هایپرسونیک‌، این جدیدترین تکنولوژی جنگ افزار در دنیاست که شاید به صورت عملیاتی فقط روسیه در جنگ اوکراین استفاده کرده است. موشک‌هایی که به دلیل سرعت بالای حرکت و پرواز در بالای جو زمین فرصت ردیابی را از هر پدافندی می‌گیرند.

«مهم نیست آمریکایی‌ها باور نکنند ، مهم این است که قدرتش را در شب حادثه می‌بینند.» این بخشی از جدیدترین گفته‌های سردار حاجی زاده فرمانده هوافضای سپاه درباره موشک هایپرسونیک ایران است. موشکی که خبر ساختش را اعلام کردیم. اینکه چرا رونمایی نشده را هم البته سردار حاجی زاده توضیح داد: «ببینید اوج عملیات موشک هایپرسونیک بالای جو است که ما فعلاً برای به تصویر کشیدنش داریم فکر می‌کنیم که چه بکنیم.»

اما این موشک هایپرسونیک چیست که این روزها تمام ارتش های بزرگ دنیا به دنبال فناوری ساختش هستند و چرا این قدر استراتژیک شده است؟ این موشک از یک قابلیت علمی بزرگ بهره مند است در حال حاضر کشورهایی چون روسیه ، چین و آمریکا نمونه های هایپرسونیک شان را آزمایش کرده اند و ایران هم چند ماهی است که ساخت این موشک را به پایان رسانده است.

هایپرسونیک چیست؟

موج صوتی با سرعتی برابر با ۱۲۳۵ کیلومتر بر ساعت در ماده سیال حرکت می‌کند. واحد سنجش سرعت صوت ماخ است و به سرعت‌های بالاتر از یک ماخ مافوق صوت می‌گویند.

در آیرودینامیک سرعت‌های بالاتر از ۵ ماخ را سرعت هایپرسونیک می‌نامند. بنا بر این تعریف یک موشک برای هایپرسونیک بودن حداقل باید به سرعتی فراتر از ۵ برابر سرعت صوت دست پیدا کند.

سلاح هایپرسونیک چیست؟

سلاح‌های اصلی در این دسته‌بندی، موشک‌های کروز هایپرسونیک، بالستیک‌های هواپرتاب و گلایدرهای هایپرسونیک هستند. همانطور که پیش از این اشاره شد، این موشک‌ها با سرعتی فراتر از ۵ ماخ حرکت می‌کنند با این تفاوت که موشک‌های کروز هایپرسونیک با موتور اسکرم‌جت ارتفاع پروازی کمتری نسبت به گلایدرهای بالستیک هایپرسونیک دارند.

گلایدرهای هایپرسونیک با استفاده از موشک‌های بالستیک پرتاب می‌شوند و پس از جدا شدن بوستر و وارد شدن به جو با سرعت هاپیرسونیک با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، داخل اتمسفر به سمت هدف مانور می‌دهند. همین موضوع سبب می‌شود که رهگیری‌شان نسبت به پرتابه‌های بالستیک معمولی کار دشوارتری باشد.

گلایدرهای هایپرسونیک خطری بزرگ برای سیستم‌های پیشرفته دفاع موشکی هستند. آن‌ها بر خلاف موشک‌های بالستیک مسیر حرکتی قابل پیش‌بینی ندارند.از پیچیدگی‌های فنی ساخت سلاح هایپرسونیک، فراهم کردن قابلیت مانور در چنان سرعت‌های سرسام‌آور است.

در سرعت هایپرسونیک مولکول‌های اتمسفر به حالتی از ماده به نام پلاسما تبدیل می‌شوند.

چرا تکنولوژی این موشک این قدر استراتژیک است؟

موشک های هایپرسونیک بسیار ارزشمند هستند، به این دلیل که در حال حاضر هیچ روش عملیاتی و قابل اتکایی برای رهگیری و نابودی آن ها وجود ندارد. اما در شرایطی که تکنولوژی دفاعی پیشرفت خواهد کرد، روشی هایی برای مقابله با این موشک ها نیز ابداع خواهد شد، از جمله سلاح های با انرژی پرتابی هدایت شده و سلاح های غیرجنبشی که می توانند گزینه هایی برای دفاع در مقابل موشک های هایپرسونیک باشند. اما این ها همه تکنولوژی آینده هستند و در حال حاضر رقابت برای موشک های عملیاتی هایپرسونیک بین کشورهای ایالات متحده، روسیه و چین نیز بسیار شدید است. در هر صورت، هنوز هم هیچ دفاع موثری در مقابله با بارانی از موشک های بالستیک قاره پیمای متعارف نیز وجود ندارد.

شاید به همین دلیل است که سردار حاجی زاده در بخشی از گفته هایش تاکید کرد با احتیاط می گوید اقلاً تا ده سال آینده هیچ سامانه پدافندی امکان ردیابی این موشک ها را ندارد و ترجیح می دهد آمریکایی ها باور نکنند ایران چنین موشکی را ساخته است.

کدام‌ کشورها فناوری ساخت سلاح هایپرسونیک دارند؟

در حالی که می‌توان روسیه و چین را پیشتاز تولید سلاح‌های هایپرسونیک نامید، آمریکا هم برنامه گسترده‌ای برای تولید این دست سلاح‌ها دارد.

روسیه در جنگ اوکراین از سلاح هایپرسونیک برای هدف قرار دادن یک انبار مهمات استفاده کرد و عملا عملیاتی بودن آن را نشان داد.

چین هم چندی است که از سلاح عملیاتی هایپرسونیک خود با کد DF-DZ رونمایی کرده است.

آمریکا هم از آزمایش موفق سلاح‌های هایپرسونیک هواپرتاب خود خبر داده و پروژه‌هایی چون X۵۱ بویینگ را در دست توسعه دارد.

در این میان کشورهای دیگری چون هند، کره شمالی و ژاپن هم برنامه‌هایی برای ساخت سلاح هایپرسونیک دارند. در تمام دنیا شاید به تعداد انگشتان دو دست، کشوری نباشد که صاحب این تکنولوژی نظامی است.