شیر‌های سنگی کازرون در حال نابودی

شیر‌های سنگی کازرون که در طول تاریخ به نشانه جوانمردی و پهلوانی متوفیان بر روی قبور آن‌ها گذاشته می‌شد و منابع مهم مطالعاتی به شمار می‌روند، این روز‌ها در حال انقراض هستند.

 یکی از شهرستان‌های تاریخی مهم استان فارس، شهرستان کازرون است. در این شهرستان بنا‌ها و آثار تاریخی زیادی مربوط به دوره‌های مختلف از جمله ساسانیان وجود دارد. در منطقه دوسیران کوهچنار که یکی از مناطق مهم کازرون به شمار می‌رود شیر‌های سنگی زیادی وجود دارد.

این شیر‌های سنگی در شهرستان کازرون فارس در طول زمان یاد و نشانه شجاعت و صفات آن افراد بود، اما طی چند سال گذشته به دلایل مختلفی از جمله تخریب و… در آستانه نابودی قرار گرفته‌اند.

برخی بر این باورند که شیر‌های سنگی فارس بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارند. در کازرون بقایایی از شیر‌های سنگی دیده می‌شود که گذشت زمان از یک سو و عوامل طبیعی و انسانی از سوی دیگر موجب شده تا این آثار تاریخی در معرض خطر نابودی قرار گیرند، آثاری که دیگر ساخته نمی‌شوند و جزئی از میراث تاریخی فارس به شمار می‌روند.

سنگ‌تراش‌های ایرانی به نشانه شجاعت، دلاوری و ویژگی‌هایی، چون هنرمندی در شکار، تیراندازی در جنگ و مهارت در سوارکاری، بر آرامگاه بزرگان اقوام خود، شیر‌های سنگی می‌ساختند و بر سر مزار آن‌ها قرار می‌دادند.

معمولاً اندازه شیر‌های سنگی قرار گرفته شده بر روی قبور بستگی به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش ربط دارد و ساختار شیر‌های سنگی به گونه‌ای است که انتهای دست و پای شیر معمولاً بر روی سطحی سنگی گذاشته می‌شود تا برای سرپا ماندن شیر در دل خاک دفن شود و دست‌ها به شکل حراست به جلو کشیده شده‌اند.

بر این اساس طی چند مدت اخیر به دلیل عدم نگهداری و حفاظت از این شیر‌های تاریخی، بسیار از آن‌ها در آستانه نابودی قرار گرفته‌اند از این رو ضروری است که برای حفاظت از آن‌ها دست به کار شد و با راهکار‌های علمی از نابودی این شیر‌های سنگی جلوگیری کرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان کازرون گفت: در حال حاضر بیش از ۳۰ شیرسنگی در کازرون وجود دارد که بیشتر این شیر‌ها مربوط به منطقه دوسیران کوهچنار است.

محمدجواد جوکاری با اشاره به اینکه بسیاری از این شیر‌های سنگی تخریب شده، گفت: متأسفانه طی چند سال گذشته به دلیل عدم نگهداری و حفاظت بسیاری از شیر‌های سنگی منطقه کازرون تخریب شده که عمدتاً به دلایل انسانی بوده است.

رایزنی برای انتقال شیر‌های سنگی به موزه

وی افزود: طی این مدت میراث فرهنگی کازرون با شورای شهر رایزنی‌هایی را انجام داده تا موزه سنگ در منطقه راه اندازی و این شیر‌ها و برخی از کتیبه‌ها برای نگهداری به موزه منتقل شوند.

رئیس اداره میراث فرهنگی کازرون گفت: در حال حاضر زمین احداث این موزه تأمین شده و به دنبال تأمین اعتبار برای ساخت آن هستیم تا بتوان با راه اندازی موزه سنگ برای نگهداری و حفاظت از این سنگ‌ها اقدام کرد.

وی با اشاره به مطالعات انجام شده در مورد شیر‌های سنگی بیان کرد: بر اساس مطالعات انجام شده بسیاری از این شیر‌ها مربوط به دوره ساسانی و قاجار هستند که نیاز به نگهداری و حفاظت دارند.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس نیز گفت: شیر‌های سنگی که در برخی از قبرستان‌های قدیمی وجود دارد نماد جوانمردی و پهلوانی و القابی از این قبیل است که به نشانه جوانمردی روی قبر برخی از افراد گذاشته شده است.

گورستان‌های تاریخی منابع مطالعاتی هستند

مسعود منیعاتی بیان کرد: گورستان‌های تاریخی به دلیل وجود سنگ نوشته‌های متعدد، شیر‌های سنگی و برخی نماد‌ها و آثار حجمی خاص از جمله منابع مهم مطالعاتی برای پژوهش در فرهنگ عامه و همچنین مطالعات تاریخ معاصر محسوب می‌شوند.

وی گفت: عمده اشخاصی که شیر‌های سنگی بر روی مقبره آن‌ها قرار گرفته از جمله صاحب نام‌ترین افراد اجتماع خود از جمله چهره‌های سرشناس، کدخدا، بزرگ طایفه و… بوده‌اند.

این کارشناس با اشاره به تخریب‌هایی که منشأ انسانی دارند، بیان کرد: برخی تخریب‌های ناشی از عوامل جوی و همچنین وجود گل سنگ‌ها در این آثار نیز از عواملی هستند که به مرور زمان تخریب‌هایی را برای این آثار به دنبال داشته‌اند.

این فعال حوزه میراث فرهنگی با تاکید بر لزوم نگهداری و حفاظت از این شیر‌های سنگی و در واکنش به نگهداری این شیر‌ها در موزه اظهار کرد: اینگونه درست نیست که برای جلوگیری از تخریب تمامی آثار را به موزه منتقل کرد، زیرا این کار باعث از بین رفتن محوطه‌های تاریخی می‌شود.

منیعاتی گفت: به جای انتقال این شیر‌ها به موزه باید نهایتاً یک یا دو شیر سنگی را به موزه منتقل کرد تا در معرض دید عموم قرار گیرد، اما مابقی را در همان محوطه حفاظت و نگهداری کرد، زیرا در صورت ادامه این کار و انتقال تمامی کتیبه‌ها و نقوش برجسته به داخل موزه دیگری محوطه تاریخی وجود نخواهد داشت.

وی با تاکید بر لزوم حفاظت از این شیر‌های سنگی در همان محل، گفت: در حال حاضر در تمامی دنیا در حوزه دانش برای حفاظت و نگهداری از این گونه آثار روش‌های جدیدی وجود دارد که به نظر بنده بهتر است به سمت این روش‌ها رفت نه اینکه آثار را از محوطه خود دور کرد.