ساکنان محله‌های سه گانه "تنگک" بندر بوشهر با توماری از مشکلات ریز و درشت مواجه هستند که متصل نبودن به شبکه فاضلاب شهری یکی از بزرگ‌ترین‌های آن است، معضلی که سلامت شهروندان را به خطر انداخته و ساماندهی بسیاری از کوچه‌های آن را معطل گذاشته است.

محله های تنگک ۱، ۲ و ۳ در حاشیه جنوبی بندر بوشهر در ابتدا به عنوان منطقه‌ای برای ایجاد فضاهای کارگاهی و انباری اصناف تعریف شد و چون در محدوده اولیه حریم نیروگاه اتمی قرار داشت، ساخت و ساز مسکونی در آن محدود بود اما پس از کاهش محدوده حریم این نیروگاه و مجاز شدن ساخت و ساز، به دلیل کمبود زمین و مسکن در هسته مرکزی شهر، مورد توجه جمعیت سرریز و مهاجران روستایی قرار گرفت تا جایی که تنگک‌های اول، دوم و سوم امروز بیش از ۱۰ هزار نفر را در خود جای داده است.

سهم این شهروندان بوشهری از امکانات و زیر ساخت‌های شهری بار عظیم محرومیت‌ها و مشکلاتی است که بر دوش دارند؛ یکی از بزرگ‌ترین کاستی‌های محله‌های تنگک که مقدمه‌ای برای برخی دیگر از مشکلات آن نیز هست، متصل نبودن به شبکه فاضلاب شهری است.

مساله پساب‌های راکد در صدر فهرست مشکلات تنگک

این فقدان بزرگ سبب شده است تا با ورود آب‌های سطحی و پساب‌های خانگی و کارگاهی، منظره غالب حاشیه خیابان‌های تنگک، پساب‌های راکد در جوی با بویی آزار دهنده باشد که جولانگاه حشره‌های موزی شده است.

تنگکی‌ها به اتفاق فقدان شبکه فاضلاب شهری را –البته در کنار مساله زمین‌های بلاتکلیف تنگک- مهمترین معضل محله‌شان می‌دانند؛ مشکلی که سال‌هاست آنها را آزار می‌دهد.

ابوالفضل عبیدی شهروند محله تنگک سوم با نشان‌دادن کانال تا نیمه پر پساب‌های راکد، گفت: "خودتان که می‌بینید، این وضعیت همیشگی تنگک است".

به گفته او فاضلاب خانگی بسیاری از واحدهای مسکونی تنگک روانه خیابان می‌شود و تهدید بزرگی برای سلامتی ساکنان است.

این شهروند تنگکی با خنده‌ای تلخ اضافه کرد: حالا در روزهای بارانی باید این کوچه‌ها را ببینید، به گفته او روزهایی که باران‌های معمولا رگباری بوشهر می‌بارد خیلی زود جدول‌ها پر می‌شود و این پساب‌همراه با روان آب‌ها به سطح خیابان می‌آید.

شبکه فاضلاب شهری حلقه نخستین زنجیره مشکلات تنگک

تاخیر در اتصال محله‌های تنگک به شبکه فاضلاب شهری سبب شده است تا سلامت افزون بر ۱۰ هزار شهروند بوشهری در جدال همیشگی با پساب‌های خانگی و سطحی ساکن شده در جدول‌ها و بیماری‌هایی قرار گیرد که ممکن است از آن برخیزد.

اما باید به این مهم این را هم افزود که بسیاری از کوچه‌های تنگک نیز همچنان خاکی است و سامان‌ گرفتن آن معطل اجرای شبکه فاضلاب شهری مانده است، چنانکه شهردار بوشهر در نشست با ساکنان محله تنگک در مسجد حضرت زینب (س) با اذعان به اینکه در این محله‌ها عقب‌ماندگی‌های زیادی وجود دارد، گفت: اجرا نشدن شبکه‌های فاضلاب در محله‌های تنگک مانعی برای آسفالت کوچه‌ها است.

اجرای شبکه فاضلاب شهری جنوب بوشهر؛ شاید ۲ سال دیگر

آخرین خبرهای اجرای شبکه فاضلاب شهری در محله‌های تنگک را از معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر جویا شدیم، آنطور که روح‌الله دوانی بیان کرد: این پروژه مهم بندر بوشهر امسال و سال آینده نیز اجرایی نمی‌شود.

دوانی گفت: مطالعات کارشناسی شبکه فاضلاب محله‌های جنوبی بوشهر از سال ۹۸ آغاز، نقشه‌های اجرایی آن ترسیم و درخواست تملک زمین و اخذ مجوز انجام شد و طرح نهایی اکنون در مرحله تایید سازمان برنامه و بودجه کشور قرار دارد.

وی ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه ایرادهایی نسبت به طرح مطرح کرده است که سبب شد به لایحه بودجه ۱۴۰۱ نرسد، در زمان حاضر در حال برطرف کردن این ایرادها هستیم و انتظار می‌رود ردیف اعتباری مورد نیاز این پروژه در بودجه سال ۱۴۰۲ در نظر گرفته شود.

البته به زمان انتظار تنگکی‌های برای اتصال محله‌شان به شبکه فاضلاب شهری، باید طول فرآیند اجرایی پروژه را نیز افزود.

به گفته معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان بوشهر این شبکه به طول ۲۶۰ کیلومتر اجرا می‌شود، ۱۴ کیلومتر خط انتقال و ۷ ایستگاه پمپاژ دارد، بنابراین پروژه بزرگی است که اجرای آن نزدیک به سه سال زمان می‌برد و مرحله به مرحله اجرا می‌شود و در مدار قرار می‌گیرد.

بر اساس برآوردهای انجام شده، اجرای شبکه فاضلاب شهری محله‌های جنوبی بندر بوشهر نیازمند دست‌کم ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار است، هرچند به بیان مدیر آب و فاضلاب شهرستان بوشهر با توجه به افزایش نرخ مصالح مورد نیاز این میزان برآورد هر سال بیشتر می‌شود، علی پورقربان یادآور شد که چند سال گذشته اعتبار لازم برای اجرای این پروژه ۸۶ میلیارد تومان تخمین زده شده بود.

وی معتقد است که مطالعات کارشناسانه بر اساس جمعیت، ارتفاع، اقلیم، تراز آب و همه مولفه‌های اثرگذار انجام شده و مقدمه برای اجرای اصولی شبکه فاضلاب شهری جنوب بندر بوشهر فراهم است و اعتبار لازم برای طرح‌های شبکه فاضلاب به دلیل گسترده بودن از محل اعتبارات ملی تامین می‌شود.

به بیان پورقربان تا پیش از اتصال این محله‌ها به شبکه فاضلاب شهری ساکنان باید برای دفع پساب‌های خانگی و کارگاهی خود سپتیک (چاه دفن فاضلاب) حفر و پس از هربار پر شدن با استفاده از تانکر، تخلیه کنند؛ بنابراین شرکت آب و فاضلاب در این زمینه تعهدی ندارد و محیط زیست و بهداشت ۲ ارگان ناظر برای پیشگیری از ورود فاضلاب به خیابان هستند.

چاهی که جای خالی شبکه فاصلاب را پر نمی‌کند

حفر چاه فاضلاب اگر در بسیاری از روستاها و شهرهای فاقد شبکه فاضلاب راهکاری آسان و کارا است، سطح بالای آب زیرزمینی در بوشهر آن را دشوار و پرهزینه کرده است و به گفته معاون مرکز بهداشت شهرستان بوشهر  این امر سبب شده تا برخی از ساکنان تنگک از حفر این چاه امتناع کنند.

حمید حبیبی نیا تاکید کرد: مرکز بهداشت برای پیشگیری از هر آنچه سلامت مردم را به خطر می‌اندازد از اهرم‌های قانونی استفاده می‌کند.

وی توضیح داد: درصورتی که کارشناسان بهداشت در ضمن بازرسی خود از مکان‌های عمومی یا واحدهای تجاری واقع در محله‌ها، شاهد رها کردن فاضلاب واحد مسکونی یا کارگاهی باشند وظیفه دارند ورود و بررسی کنند، همچنین در صورتی که یکی از شهروندان چنین اقدامی را به سامانه ۱۹۰ یا به صورت حضوری گزارش دهند، صحت سنجی و برخورد صورت می‌گیرد.

به گفته معاون فنی مرکز بهداشت شهرستان بوشهر در این صورت به متخلف اخطار ۱۰ روزه داده می‌شود و در پایان این مهلت بر اساس ماده‌ ۶۸۸ قانون‌ مجازات‌ اسلامی به مرجع قضایی معرفی می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین در صورت مشاهده خلل در جریان آب‌های سطحی به شهرداری اعلام می‌شود تا به بررسی دلیل و رفع مشکل بپردازد.

اما حبیبی‌نیا این واقعیت را نیز مطرح کرد که بسیاری از ساکنان تنگک اعلام می‌کنند که اقدام به حفر چاه کرده‌اند و پس از حفر تنها یک متر به آب رسیده‌اند و این به سبب بالا بودن آب زیرزمینی در بندر بوشهر است که اجرای سپتیک را دشوار می‌کند.

از این رو او معتقد است که حفر سپتیک در تنگک‌ها راهکاری بسیار موقتی است و اجرای شبکه فاضلاب شهری به نحوی تسریع شود.

به اذعان معاون مرکز بهداشت شهرستان بوشهر وجود پساب راکد در حاشیه خیابان محیطی مهیا را برای زندگی حشرات و  حیوانات موزی فراهم می‌کند که می‌توانند ناقل بیماری‌هایی چون مالاریا، نافل و دیگر بیماری‌هایی باشند که سلامت ساکنان همجوار و رهگذران را تهدید می‌کند.

پساب‌های انباشته در جدول‌های حاشیه خیابان‌های تنگک حاصل همراهی پساب‌های سطحی و خانگی و کارگاهی است که قید بهداشتی را از فضای زندگی شهروندان گرفته است و چنانکه ساکنان این محله‌های سه گانه می‌گویند منظره هر روزه محیط زندگیشان است.

هر چند اقدام منظم شهرداری در لایروبی و دفع کانال‌ها می‌تواند وضعیت را تا اندازه‌ای بهبود ببخشد اما با توجه به جمعیت رو به فزونی این محله‌ها، در فقدان شبکه فاضلاب شهری، آلودگی پساب‌های ساکن همچنان در صدر تومار مشکلات تنگکی‌ها باقی می‌ماند.