داستان پر آب چشم کتاب و کتابخوانی/ رکورد بیشترین شهر فاقد کتابخانه کشور به نام فارس ثبت شد!

 غیاث ملک حسینی/ بیست و نهمین دوره هفته کتاب با تقدیر از کتابداران و فعالان برتر این حوزه در استان فارس عملاً به کار خود پایان داد. هفته ای که اگرچه از رویدادها و برنامه های مرتبط با کتاب و کتابخوانی تقریباً پر بود و آنگونه که مسئولان فرهنگی استان اعلام کردند بالغ بر 1100 برنامه در کتابخانه های عمومی فارس برگزار شد؛ اما با این همه، سایه کرونا آنقدر سنگین بود که بسیاری از کتابدوستان و نویسندگان و اهالی نشر را باز هم از یکدیگر دور نگه دارد و به مدد تکنولوژی بخش قابل توجهی از این برنامه ها به صورت مجازی به سمع و نظر مشتاقان کتاب برسد، شاید شیوع کرونا باعث شد تا بیشتر به این باور برسیم که فضای مجازی حالا دیگر به حقیقت انکار نشدنی زندگی اکثر ما ایرانی ها تبدیل شده است، با این حال شاید مروری کوتاه برآنچه در این هفته گذشته است شاید خالی از لطف نباشد.
هر چند در این میان واقعیت های تلخی هم وجود دارد که متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته و به نظر می رسد مسئولان فارس باید هر چه سریع تر برای احیای بخش قابل توجهی از مرجعیت فرهنگی این استان آستین همت را بالا بزنند. بی شک آگاهی از اینکه استان فارس دارای بیشترین شهر فاقد کتابخانه در مقایسه با دیگر استان های کشور است نه به مذاق اهالی این استان خوش می اید و نه به کام مسئولان آن، با این همه تلاش های صورت گرفته تا کنون نتیجه دلخواه را به همراه نداشته و هنوز داغ این بد بیاری بر پیشانی فرهنگ فارس توی ذوق می زند که یدک کش عنوانی باشیم که به هیچ عنوان شایسته آن نیستیم. واقعیت تلخ تر در میان هیاهوی برنامه های هفته کتاب که کمتر مورد توجه قرار گرفت شاید این بود که استان فارس به لحاظ استاندارد فضای کتابخانه ای نیز از شرایط مطلوبی برخوردار نیست و در حالی که استانداردها وجود 8 متر فضای کتابخانه ای را به ازای هر 100 نفر جمعیت مورد تاکید قرار داده اند؛ اما این میزان در استان فارس تنها یک و نیم متر به ازای هر صد نفر است، به زبان ساده تر استان فارس بیش از 81 درصد عقب ماندگی در تامین فضای کتابخانه ای بر اساس استانداردها را درکارنامه خود ثبت کرده است که همه اینها البته معلول عوامل مختلفی است و تنها نمی‌توان ریشه آن را در مدیریت های اجرایی جست و جو کرد.
به گفته روح ا... منوچهری، مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس، برگزاری 247 نشست کتابخوان، 159 مسابقه کتابخوانی،33 مراسم رونمایی کتاب و برپایی 93 کارگاه آموزشی بخشی از برنامه های مرتبط با هفته کتاب امسال بوده است.
وی در عین حال از محرومیت تعداد قابل توجهی از شهرهای استان فارس از کتابخانه خبر داد و گفت: پیش از اینکه تقسیمات جغرافیایی استان تغییر کند در استان فارس 22 شهر فاقد کتابخانه وجود داشت؛ اما با توجه به تقسیمات جغرافیایی جدید، تعدادی شهر و شهرستان به استان فارس اضافه شد و در پیامد آن، تعداد شهرهای فاقد کتابخانه استان هم افزایش یافت.
وی با تاکید بر اینکه تلاش ها و برنامه ریزی ها براین اصل استوار است که خدمات کتابخانه ای به همه شهرهای جدید برسد، تصریح کرد: تا کنون در این زمینه توفیقاتی کسب شده و شهرهایی مانند صدرا، قره بلاغ شهرستان فسا، امام شهر، مبارک آباد قیروکارزین و برخی دیگر از شهرها که فاقد کتابخانه بودند از محرومیت خارج شده اند.

زیبنده یک استان فرهنگی مانند فارس نیست

مدیرکل کتابخانه های عمومی استان فارس با ابراز تاسف از اینکه برخی دستگاه های اجرایی دیوار و حصاری دور خود کشیده اند و از اینکه ساختمان های بلا استفاده خود در شهرهای فاقد کتابخانه را برای راه اندازی کتابخانه واگذار کنند، امتناع می کنند، گفت: این اتفاق در حالی می افتد که بسیاری از مناطق فاقد کتابخانه استان، سال های سال است که بر اساس تقسیمات جغرافیایی به شهر تبدیل شده اند و هنوز هم کتابخانه ندارند.

به گفته منوچهری، تعداد شهرهای فاقد کتابخانه در استان فارس نسبت به سایر استان های کشور بیشتر است و این موضوع زیبنده یک استان فرهنگی مانند فارس نیست. وی با بیان اینکه استانداردها تاکید دارند که به ازای هر 100 نفر جمعیت، 8 مترمربع فضای کتابخانه ای وجود داشته باشد، اظهارداشت: در حال حاضر در استان فارس به ازای هر صد نفر جمعیت تنها یک و نیم متر مربع فضای کتابخانه ای موجود است؛ این در حالی اسل که در شرایط فعلی، بدون احتساب هزینه های تجهیزات، منابع، ایمنی و... براساس اعلام راه و شهرسازی، هزینه ساخت هر متر مربع کتابخانه، 6 میلیون تومان است.

 گزارش نمی دهند تا سهم کتابخانه ها مشخص نشود؟

مدیر کل کتابخانه های عمومی استان فارس در خصوص سهم نیم درصدی کتابخانه های عمومی از درامد شهرداری ها و نحوه پرداخت آن نیز بیان داشت: برخی شهرداری ها هستند که هر ساله به صورت کامل سهم خود را پرداخت می‌کنند؛ اما برخی مانند شهرداری شیراز هم هستند که در پرداخت سهم خود عملکرد قابل قبولی ندارند. منوچهری در تشریح بیشتر موضوع افزود: شهرداری شیراز هنوز گزارش تفریغ بودجه خود را اعلام نکرده و تا زمانی که این کار را انجام نمی توان ندهد بطور دقیق گفت که چند درصد سهم خود را پرداخت کرده و چند درصد را پرداخت نکرده است؛ اما براساس آماری که داریم درصد عمده ای از سهم شهرداری شیراز در زمینه کتابخانه ها پرداخت نشده است.

 کرونا 100 هزار نفر عضو را کم کرد

وی در بخش دیگری از سخنانش به تاثیر کرونا بر اجرای برنامه های کتابخانه های عمومی و همچنین فرایند عضوگیری آنها نیز اشاره کرد و افزود: متاسفانه شیوع کرونا بخش قابل توجهی از برنامه ها و فعالیت های کتابخانه های عمومی را به تعطیلی کشید و نقش قابل توجهی در ریزش تعداد اعضای کتابخانه های عمومی داشت؛ بطوری که تعداد اعضا از 160 هزار نفر پیش از شیوع کرونا، اکنون به حدود یک سوم رسیده است.
مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس با بیان اینکه در حال حاضر در این استان نزدیک به 60 هزار عضو فعال -که کارت عضویت شان دارای اعتبار است- داریم، ابرازداشت: هزینه عضویت در گران ترین کتابخانه عمومی برای یک سال، 15 هزار تومان پیش بینی شده که واقعاً رقم قابل توجهی نیست و همین حق عضویت ها در بسیاری از موارد در قالب تفاهم نامه بین دستگاهی یا برنامه های عضوگیری رایگان از افراد اخذ نمی شود.