غزال زیاری/ با شروع رقابت‌های جام‌جهانی 2022 در قطر، از تکنولوژی‌های جدیدی که در این تورنمنت مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند ، پرده‌برداری شد. فناوری‌های نوین روند تصمیم‌گیری را آسان‌تر و فوتبال را بی‌اشتباه‌تر خواهند کرد. در این مقاله قصد داریم با این فناوری‌ها آشنا شویم.

تکنولوژی نیمه خودکار آفساید

قانون آفساید در دنیای فوتبال، مدتهاست که یکی از بحث برانگیزترین و پیچیده‌ترین قوانین این ورزش محبوب به شمار می‌رود. چرا که در بسیاری از مواقع، تصمیم‌گیری برای داوران و کمک داورها در مورد اینکه آیا یک صحنه خاص، آفساید بوده یا نه، حسابی سخت می‌شود.

از همین رو فیفا حالا تصمیم گرفته تا از تکنولوژی نیمه خودکار آفساید بهره ببرد تا برای حل این مشکل یک گام بزرگ برداشته باشد. به نظر می‌رسد که این تکنولوژی، نوعی پیشرفت در سیستم VAR است که در جام‌جهانی 2018 به دنیای فوتبال معرفی شد.

این تکنولوژی چطور کار می‌کند؟ 22 دوربین برروی سقف هر استادیوم نصب می‌شوند تا موقعیت دقیق هر بازیکن در زمین چمن را رصد کنند. بدین‌ترتیب بخش عمده‌ای از بدن هر بازیکن در طول بازی، پوشش داده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هرگونه احتمال قرار گرفتن بازیکن در موقعیت آفساید به خوبی رصد خواهد شد.

به علاوه سنسورهایی هم در توپ مسابقه تعبیه شده که هر ثانیه 500 داده را جابجا کرده و موقعیت دقیق توپ را اعلام می‌کنند. بدین‌ترتیب و با بهره‌گیری از این اطلاعات که از ترکیب داده‌های به دست آمده از حرکات بازیکنان و حرکات توپ، توسط هوش مصنوعی به دست می‌آید، می‌توان تصمیمات دقیق‌تری گرفت. تمام این داده‌ها برای ساخت یک ویدیوی متحرک سه‌بعدی ایجاد می‌شوند که در نمایشگرهای بزرگ داخل استادیوم به نمایش در می‌آیند و تصمیم‌گیری در مورد آفساید در کمتر از 5 ثانیه انجام می‌شود.

این تکنولوژی بلافاصله بعد از اینکه بازیکنی توپ را در موقعیت آفساید دریافت کند، به‌صورت خودکار در اتاق داوری ویدیویی، زنگ هشدار می‌زند تا تیم داوری ویدیویی به‌صورت دستی لحظه دقیق را با برخورداری از داده‌هایی که به دست آمده بررسی کرده و نتیجه آن را به داور اصلی اطلاع دهند.

به نظر می‌رسد که فیفا در نظر دارد تا این تکنولوژی را بعد از اتمام جام‌جهانی نیز مورد استفاده قرار دهد.

اولین صحنه‌ای که در آن، از این تکنولوژی بهره‌برداری شد، در دقیقه 3 بازی افتتاحیه جام‌جهانی 2022 و در مصاف دو تیم قطر و اکوادور بود که گل انر والنسیا در آن صحنه با آفساید مردود اعلام شد.

استفاده از تکنولوژی‌های جدید در جام‌جهانی قطر

این سیستم به تیم‌های داوری ویدیویی و داوران داخل زمین کمک خواهد کرد تا تصمیماتی سریع‌تر و دقیق‌تر بگیرند.

اگر در چنین موقعیت و شرایطی، گلی به ثمر رسیده باشد، به‌صورت خودکار یک پرچم نارنجی ظاهر می‌شود و بدان معناست که ممکن است گل آفساید باشد و زمان میانگین کل این پروسه، حالا تنها 25 ثانیه طول می‌کشد.

تکنولوژی خنک کننده

این تکنولوژی جدیدی است که فیفا در استادیوم‌ها به کار گرفته؛ چون این اولین جام‌جهانی‌ای است که در طول فصل زمستان و به میزبانی قطر برگزار می‌شود و دلیل آن هم گرمای طاقت‌فرسای هوای قطر در فصل تابستان است.

جالب اینجاست که حتی در ماه‌های آبان و آذر که جام‌جهانی 2022 برگزار می‌شود، دمای هوا در این کشور هنوز بالاست و از همین رو تکنولوژی خنک کننده در طراحی استادیوم‌ها به کار گرفته شده. یکی از نمونه‌های مثال زدنی این تکنولوژی در ورزشگاه البیت مورد استفاده قرار گرفته است.

این ورزشگاه به رنگ سفید رنگ‌آمیزی شده تا گرما را انعکاس داده و این باعث کاهش قابل توجه و پنج درجه سانتیگرادی دما در سطح زمین چمن می‌شود.

البته این اقدام برای خنک کردن هوای ورزشگاه کافی نبوده و سیستم تهویه هوا با بهره‌گیری از انرژی خورشیدی نیز که چیلر جذبی نامیده می‌شود در برخی ورزشگاه‌ها راه‌اندازی شده است. این سیستم، هوای گرم را در داخل خود حبس کرده و با بهره‌گیری از آب، هوای داخل استادیوم را خنک می‌کند.

استریم برای هواداران آنلاین

بسیاری از هواداران جام‌جهانی قطر، به لطف گزینه‌های استریمینگ که در اختیارشان قرار گرفته، بازی‌ها را به‌صورت آنلاین دنبال می‌کنند. با افزایش سیستم استریمینگ و افزایش تعداد کانال‌های یوتیوب، راه‌های مختلفی برای تماشای آنلاین بازی‌ها وجود دارد و بازی افتتاحیه در شبکه‌هایی مثل فاکس، دایرکت تی‌وی و تله موندو به نمایش در آمد.

در جام‌جهانی قطر گزینه‌های متعدد دیگری هم وجود دارند تا هواداران بتوانند در سراسر دنیا این رویداد ورزشی را دنبال کنند.

موافقان و مخالفان چه می گویند؟

این درحالی است که در گذشته ابهامات زیادی در مورد به کارگیری تکنولوژی در دنیای فوتبال مطرح می‌شد و خیلی ها معتقد بودند که به کارگیری تکنولوژی VAR روح فوتبال را از بین می‌برد. این دسته افراد بر این باور بودند که این تکنولوژی بخش اشتباهات انسانی که به نوعی فوتبال را هیجان‌انگیز می‌کرد، از بین خواهد برد.

اما دسته‌ای دیگر معتقدند که با به کارگیری تکنولوژی در دنیای فوتبال، حاشیه اشتباهاتی که در زمین چمن رخ می‌دهد، به حداقل رسیده و با کاسته شدن از دغدغه‌های فکری داوران در طول بازی، آنها می‌توانند با آرامش بیشتری بازی‌ها را قضاوت کرده و تصمیمات درست‌تری بگیرند.

پیرلوئیجی کولینا، رئیس کمیته داوران فیفا یکی از موافقان اصلی بهره‌گیری از این تکنولوژی‌ها در دنیای فوتبال است. او در این رابطه گفته:« صحبت‌هایی در مورد ربات‌های داور مطرح می‌شود که خوب به نظر می‌رسد ولی صحت ندارد. در نتیجه همچنان داوران داخل زمین، در مورد صحنه‌های بحث برانگیز بازی تصمیم‌گیری می‌کنند و سیستم نیمه خودکار آفساید هم تنها در زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بازیکنی که در موقعیت آفساید قرار گرفته، توپ را لمس کند.»

هوش مصنوعی؛ از چک کردن جمعیت تا کنترل دما

در شهر دوحه، پایتخت قطر، اتاقی وجود دارد که در آن صدها نمایشگر، جمعیت حاضر در بازی‌های جام جهانی 2022 را زیر ذره‌بین دارند.

انتظار می‌رود که بیش از 1.2 میلیون نفر برای تماشای بازی‌های جام‌جهانی به قطر سفر کنند و از همین رو دولت قطر با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، نیم نگاهی به هواداران داشته و آنها را زیر نظر می‌گیرد و حتی از این تکنولوژی برای پیش‌بینی تراکم جمعیت و کنترل دمای ورزشگاه‌ها نیز بهره می‌برد.

درطول زمان برگزاری جام جهانی، بیش از 100 متخصص در مرکز دستور و کنترل اسپایر مشغول به کار خواهند بود و با دقت تصاویری که از 22هزار دوربین امنیتی مستقر در هشت ورزشگاه میزبان جام‌جهانی مخابره می‌شود را تحت کنترل دارند. از همانجاست که این افراد می‌توانند درهای ورودی را کنترل کرده و حتی مطمئن شوند که سیستم خنک‌کننده ورزشگاه‌ها درست عمل می‌کنند.

از سوی دیگر تکنولوژی تشخیص چهره به کارمندان این مرکز این امکان را می‌دهد که روی چهره هر یک از 80 هزار هوادار حاضر در ورزشگاه لوسیل که میزبان 10 مسابقه از جمله بازی فینال است، زوم کنند. متخصصان امنیت سایبری و مبارزه با تروریسم نیز در این مرکز مستقر هستند و با مقامات قطری و فیفا همکاری می‌نمایند.

دوربین‌های امنیتی در تمامی استادیوم‌ها، نصب شده‌اند و ماموریت کنترل اوضاع قبل، بعد و در جریان برگزاری بازی‌ها را برعهده دارند.

محمد احمد المهندی، یکی از مدیران این مرکز دراین باره گفته:«با یک کلیک می‌توانید از یک استادیوم به استادیوم بعدی بروید. چرا که ما همه چیز را در یک پلتفرم متمرکز زیر نظر داریم؛ از مدیریت تاسیسات گرفته تا امنیت، سلامت و ایمنی و حتی تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات.»

طبق گفته کارشناسان که از بازی‌های آسیایی قطر در سال 2006 به بعد، بر روی این پروژه‌ها کار می‌کنند، این آینده دنیای ورزش است و ممکن است حتی ابزارهای جدیدتری نیز مورد استفاده قرار گیرند.

مسئولان برگزاری این رقابت‌ها معتقدند که این اولین نمونه از یک "استادیوم متصل" است که در جریان جام‌جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هوش مصنوعی به کارشناسان کمک می‌کند تا روند افزایش تراکم جمعیت را پیش‌بینی کرده و با به اشتراک گذاشتن اطلاعات با افسران امنیتی، از هرگونه سانحه احتمالی جلوگیری کنند. هدف از چنین کاری، جلوگیری از وقوع تراژدی های تلخ و دردناک در اثر ازدحام به یک باره جمعیت است.

تیم تکنیکی مرکز قطر اعلام کرده که تجمیع این داده‌ها به آنها این امکان را می‌دهد تا الگوهای تراکم جمعیتی را بررسی کنند. از آنجا که آنها با توجه به تعداد بلیطهای فروخته شده، تعداد دقیق افراد حاضر در ورزشگاه‌ها را می‌دانند، می‌توانند افزایش جمعیت در این مکان‌ها را پیش‌بینی کنند. البته دراین میان فاکتورهایی مثل زمان ورود، درهای ورودی و حتی حرکت افراد در زمان‌های مشخص، اهمیت بالایی دارد.

نیاس عبدالرحیم، افسر ارشد تکنولوژی این دفتر گفته:« ما تیمی برای کنترل جمعیت و همچنین نیروهای امنیتی متعددی در کنار زمین داریم و سازمان‌های مجری قانون، تصمیم‌گیری‌هایش را براساس این داده‌ها انجام می‌دهند. پس این اتفاق منحصر به فردی است.»

با بهره‌گیری از سیستم هوش مصنوعی، این مرکز می‌تواند تعداد افراد حاضر در یک فضای مشخص را شمرده و یک آستانه اعمال کند. مثلا اگر تعداد افراد در یک فضای خاص بیش از 100 نفر شوند، متخصصان، گلوگاه ها را دیده و به بررسی نحوه عملکرد درهای ورودی می‌پردازند و از اینکه افراد با امنیت وارد و یا خارج از استادیوم بشوند، اطمینان حاصل می‌کنند.

او درعین حال درمورد مسائل و تهدیدهای امنیتی هم صحبت کرده و گفته که سیستم‌هایی برای شناسایی تهدیدهای امنیتی طراحی شده‌اند:« قطعا همه اینها بستگی به بی‌اشتباه بودن سیستم امنیتی دارد و همه سیتمها باید قادر باشند تا هرگونه تهدیدی را شناسایی کنند. ما از این بابت اطمینان حاصل کرده‌ایم و با دقت کنترل می‌کنیم که در جریان برگزاری جام‌جهانی، هیچ مشکل امنیتی بزرگی رخ ندهد.»