دور از خانه!

سهیلا رفیعی نژاد/ روی تخت دراز کشیده، موهای کوتاهش زیر روسری برق می زند. فهیمه خانم که چندان نای حرف زدن ندارد، اشاره می کند که نزدیک تر بروم. سرتا پا گوش می شوم، خیلی آهسته می گوید، «پیرم اما قلبم روشن است». همه چیز اینجا رنگ و حال خاصی دارد، بوی مادربزرگ و پدربزرگ عجیب به دلت می نشیند. آقا مهدی که 68 سالش است و روی ویلچر نشسته، قطع شدن پایش را دلیل زندگی در خانه سالمندان می داند و با گریه از جوان ترها می خواهد به فکر سلامتی شان باشند و شیرینی نخورند تا به خاطر دیابت به حال و روز او نیفتند!

او می گوید: خودم به خاطر وضعیت جسمی ام خواستم به این خانه بیایم و بچه هایم مرتب به من سر می زنند اما به طور کلی بچه ها باید مراقب پدر و مادرها باشند، «همانطور که آن ها در کودکی پا به پای شان می رفتند»، وگرنه سنگ روی سنگ بند نمی شود.

از هر دری که با آقا مهدی حرف می زنم از دیابت می گوید که با گرفتن دو پایش حسرت راه رفتن را به دلش گذاشته است. پیرزن زیبارویی که او را در خانه سادات صدا می کنند هم با من روبوسی می کند و آنچنان گرم می گیرد که احساس می کنم جای بوسه هایش گل درآمده است. سادات که 88 سال از خدا عمر گرفته، می گوید: عشق، آدم را جوان نگه می دارد. وقتی از او می پرسم عشق به کی؟ مگر همسرتان در قید حیات است، می افزاید: عشق به پسرم هاشم که مفقودالاثر است. وقتی در مورد علت آمدن او  به خانه سالمندان می پرسم هم عنوان می کند: چیزی نگویم بهتر است؛ اگر گویم زبان سوزد! اما اینجا و آدم هایش را دوست دارم حالا اگر هم بچه ها بگویند به خانه بیا، دیگر برنمی گردم.

فاطمه بانو که 60 سال بیشتر ندارد و از همه سالمندان اینجا جوان تر است هم می گوید: بالاخره جوان ترها هم آرامش می خواهند. اگر سالمندان نمی توانند با فرزندان کنار بیایند، این خانه هم جای بدی نیست.

 اشرف خانم با چشم های رنگی اش اخم می کند و از چه بگویم شروع می کند و ادامه می دهد: شوهرم ملاک بود و حالا باید دو، سه تا آپارتمان از خودم داشته باشم اما بچه های شوهرم که از چند ماهگی به خاطر مرگ مادر، برای شان مادری کردم با من کنار نیامدند و کارم به اینجا کشید.

وارد یکی از اتاق ها که می شوم برخی سالمندان در خواب نیمروزی به سر می برند، اما شهربانو با موهای حنایی چهار زانو روی تخت نشسته است. وقتی سن او را می پرسم می گوید: 9 سالم است، اینجا  به خانه عمویم آمده ام و فردا بابام می آید من را ببرد!

شیرین خانم معروف به سفید برفی هم کلام را از اینجا شروع می کند که خودم می خواستم به اینجا بیایم تا بچه هایم راحت باشند. این حرف را که می شنوی دلت می خواهد برای سفید برفی آنقدر لالایی بخوانی تا بخوابد و خواب های خوش ببیند ...

لیلا انباردار یکی از مراقبان این خانه سالمندان، عشق به این پیرزن و پیرمردها را مهم ترین انگیزه ای می داند که 14 سال پایش را اینجا بند کرده است. فاطمه میرزایی هم 8 سالی می شود که مراقب سالمندان در این خانه است. او می گوید: این خانه برایم امن است و حتی اگر موقعیت های کاری دیگری پیدا کنم، اینجا را ترجیح می دهم.

مسئول فنی این مرکز شبانه روزی سالمندان در شیراز هم عنوان می کند: باید عاشق باشی تا بتوانی در این محیط کار کنی. برخی سالمندان این مرکز دچار بیماری هایی مانند آلزایمر و مشکلات جسمی هستند و نگهداری از آن ها سخت است در عین حال مراقبان، پرستاران و دیگر اعضای تیم ما آموزش های لازم را در مورد نحوه برخورد با سالمندان دیده اند و این بسیار اهمیت دارد.

سارا تاجر تصریح می کند: 70 درصد این سالمندان هم کنترل ادرار ندارند لذا چون فرزندان برخی از آن ها با این وضعیت مشکل دارند آن ها را به خانه سالمندان می فرستند اما از آنجا که احترام به سالمند اولویت اصلی ماست، توسط نیروها به آن ها خدمات ارائه می شود.

وی می گوید: ویزیت های دوره ای و انجام فعالیت های توانبخشی و روانشناختی نیز جزو فعالیت هایی است که برای بهتر زندگی کردن سالمندان مد نظر ماست.

صاحب امتیاز این مرکز سالمندان نیز  با اشاره به مشکلات مراکز شبانه روزی سالمندان عنوان می کند: شهریه ها با هزینه هایی که برای سالمندان می شود، همخوانی ندارد؛ با توجه به گرانی مواد غذایی و دیگر امکانات بهداشتی این مشکل ساز شده است.

زهرا فرخ مهر می افزاید: با وجود گذشت 6 ماه از سال هنوز تعرفه ها مربوط به سال گذشته است و یارانه ای که بهزیستی به ما می دهد، افزایش نیافته و خواستار رسیدگی به این امر هستیم.

وی می گوید: 60 سالمند در این مرکز زندگی می کنند و ماهانه 2 میلیون و 700 هزار تومان برای هر فرد هزینه می شود که باید به فکر افزایش تعرفه ها باشند از آن گذشته گرانی و کمیابی داروهایی از قبیل سرم نیز یکی دیگر از مشکلات است و تهیه داروی برخی بیماران بلاصاحب هم که دفترچه ندارند برای ما سخت شده است.

مهریار تاجر یکی از فعالان این مرکز که امر طراحی ساختمان و مناسب سازی را بر عهده داشته نیز می افزاید: نه تنها مراکز ویژه سالمندان، بلکه شهر باید به شکلی طراحی شود که دسترسی به امکانات ساختمان های مسکونی یا خانه های سالمندان برای این گروه سنی امکان پذیر باشد.

کارشناس دفتر مراقبتی مراکز شبانه روزی بهزیستی فارس نیز عنوان می کند: 9 مرکز شبانه روزی در سطح استان داریم که 6 مرکز مختلط سالمندان نیز در فارس فعال است، 2 مرکز زنانه و یک مرکز مردانه هستند.

سید رضا نزایریان می افزاید: 540 سالمند در مراکز شبانه استان به سر می برند و البته هدف ما افزایش مراکز روزانه است تا سالمندان در حد توان در کنار خانواده زندگی کنند.

وی می گوید: در حال حاضر شهریه نگهداری سالمند در مراکز شبانه  2 میلیون و 710 هزار تومان است و اگر افراد بلاصاحب باشند دو میلیون و 400 هزار تومان آن را بهزیستی پرداخت می کند.

نزاریان می افزاید: در حال حاضر 7 مرکز روزانه سالمندان در استان داریم به طوریکه ظرفیت شان 560 نفر است و از آنجا که متقاضی تاسیس مراکز در شهرستان ها بیشتر است تعداد بیشتری از خدمت گیرندگان در شهرستان ها هستند.

این مسئول می افزاید: در مراکز روزانه خدمات رفاهی، تفریحی، هنری، توانبخشی و آموزشی متناسب با سن ارائه می شود. این کارشناس بهزیستی فارس می گوید: هیچ سالمندی نباید دغدغه درمان و دارو داشته باشد و با توجه به هرم سنی جمعیت برنامه آگاهسازی از بیماری های دوران سالمندی نیز طرحی است که به منظور پیشگیری از ابتلا و  یا کنترل بیماری های این دوران، در حال اجراست و هدف ما توسعه آن است.

معاون توانبخشی بهزیستی فارس نیز در این باره می گوید: با توجه به افزایش جمعیت سالمندی و سرعت آن که از 11 درصد جمعیت فارس عبور کرده است، به دنبال ارائه طرح های جدید به منظور داشتن سالمندی سالم تر هستیم.

محمدصادق جعفری می افزاید: از آنجا که تعداد فرزندان افراد هم نسبت به گذشته کاهش یافته در سالمندی حامیان کمتری خواهند داشت و از همین حالا باید آموزش هایی را ببینند که زندگی با کیفیت تری را در سالمندی داشته باشند.

وی می گوید: هدف این است که سالمندان را با برنامه ریزی از دوران میانسالی، از نظر جسمی روانی سالم نگه دایم و در سنین سالمندی همچنان در جامعه فعال باشند.

معاون توانبخشی بهزیستی فارس می افزاید: به منظور ارائه خدمات فرهنگی رفاهی به سالمندان فعال شدن کارت منزلت را به شدت پیگیری کرده ایم و در حال حاضر برای 4500سالمند در شیراز صادر شده است.

جعفری تصریح می کند: قرار است صاحبان این کارت ها از خدماتی مانند نیم بها بودن مراکز تفریحی و گردشگری برخوردار شوند و در فاز بعدی احتمال رایگان شدن مترو و اتوبوس های دورن شهری برای این افراد سالمند نیز وجود دارد.

جعفری همچنین ضمن تاکید بر افزایش مراکز روزانه سالمندی می گوید: درصدد این کار هستیم و از صدور مجوز برای متقاضیان این مراکز روزانه استقبال می کنیم.

جای خالی مهدهای سالمندی

مدیر یکی از مراکز روزانه سالمندان فعال در شیراز نیز در مورد تعداد محدود این مراکز روزانه به خبرنگار ما می گوید: ما تاکید داریم با حمایت بهزیستی هر چه سریع تر در اقصی نقاط شیراز و بخصوص کمتر برخوردار هم خدماتی ارائه دهیم.

 طاهره سکوت با اشاره به مغفول واقع شدن راه اندازی مهدهای سالمندی می افزاید: پایین بودن فرهنگ شناخت سالمندی، کمرنگ بودن جایگاه و نقش پژوهش و تحقق در امر سالمندی، محدودیت منابع و امکانات مالی و رفاهی و خدماتی ویژه سالمندان از مشکلاتی است که باید به رفع آن ها توجه شود.

وی می افزاید: ما در مرکز روزانه سعی بر ترغیب سالمندان به داشتن زندگی شاد در این دوران داریم و در همین باره برنامه های آموزشی شامل بهداشت روان، مشاعره، آموزش تغذیه در این دوران و آموزش استفاده از گوشی همراه و تبلت را به منظور بالا بردن کیفیت زندگی سالمندان ارائه می دهیم. 

سکوت عنوان می کند: ما اعتقاد داریم سالمندان بزرگان جامعه هستند و به ما تعلق دارند و باید از تجربیات گذشته شان بهره ببریم. در همین باره سعی داریم با ارائه پیشنهادهای لازم در خصوص سلامت سالمندان نگرش سیاستگذاران و خانواده ها را به دوران سالمندی تغییر دهیم و مثبت کنیم.

وی از مسئولان استان می خواهد توجه به سالمندان و مشکلات آن ها  را منحصر به روز جهانی سالمند نکنند، چرا که سالمندان جوان های دیروزی هستند که امروز می توانیم از تجربیات ارزشمندشان استفاده کنیم.