با چاقی کودکان چه کنیم؟

با چاقی کودکان چه کنیم؟

چاقی را می‌توان یک بیماری پنهان در جوامع مدرن دانست و آمارهای مربوط به مشکل رو به رشد چاقی کودکان ممکن است به ما در درک دامنه این مشکل کمک کند، اما در این میان والدین واقعاً چه کاری می‌توانند در مورد آن انجام دهند؟

نرخ چاقی کودکان در بسیاری از کشورها به سرعت در حال افزایش است. دکتر اسما دیب، متخصص غدد درون ریز کودکان در این رابطه توضیح می‌دهد که مطالعات مختلفی نشان داده است که حدود یک سوم کودکان کودکان کشورهای حاشیه خلیج فارس ممکن است اضافه وزن داشته باشند.

باید توجه داشت که چاقی کودکان منحصر به یک منطقه جهان نیست و مردم اشتباه نمی‌کنند که از کلمه اپیدمی برای توصیف این موضوع استفاده کنند.

طیف وسیعی از عوامل در این مساله دخیل هستند، اما برخی از دلایل اصلی چاقی، رژیم غذایی پر کالری، وعده‌های غذایی بدون نظارت، کمبود حرکت و خواب هستند. از سوی دیگر عوامل ژنتیکی می‌تواند خطر چاقی را افزایش دهد، به خصوص اگر یکی از والدین چاق باشد. ژنتیک همچنین نقش مهمی در متابولیسم و توزیع چربی بدن دارد.

والدین باید نسبت به این موضوع آگاه باشند تا بدانند چه کاری انجام دهند. بهترین کار این است که در وهله اول از بروز چاقی در دوران کودکی جلوگیری شود.

متخصصان توصیه می‌کنند به خوبی از فرزندان خود مراقبت کنید، غذا خوردن و حرکات آنها را به طور منظم کنترل کرده و فضایی را برای بازی‌های ویدئویی و ورزش روزانه ایجاد کنید.

عوارض اجتماعی چاقی کودکان

بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، حدود یک سوم کودکان ایرانی به اضافه وزن و چاقی مبتلا هستند. داشتن اضافه وزن، یک مرحله قبل تر از چاقی است و در واقع چاقی، شکل مزمن تری از اضافه وزن است.

این که از هر سه کودک ایرانی، یک کودک دارای وزن استاندارد نباشد، آمار قابل تاملی است که می تواند هم برای کودک و هم برای جامعه، زنگ هشدار جدی باشد.

کودکی که سال به سال چاق تر می شود شاید مسخره شدن از طرف بچه های مدرسه برایش نمونه عینی عوارض اجتماعی چاقی باشد، اما عوارض چاقی کودکان، فقط به این سنین ختم نمی شود و خیلی از عوارض اجتماعی چاقی کودک در سنین بزرگسالی او، خودش را نشان خواهد داد.


تعاملات اجتماعی کودک چاق عادی نیست

فقط نوع غذا خوردن نیست، خیلی از مسائل باعث می شود که کودکی از وزن طبیعی اش خارج شود و به عنوان کودک چاق شناخته شود.

سبک زندگی که کودک را به خوردن غذاهای آماده و مشکل دار سوق می دهد و مزاج او را از غذاهای سنتی و سالم دور می کند یا سبک زندگی که نشستن پای رایانه و تبلت را جایگزین ورزش و بازی بچه ها کرده است، همه در فرآیند چاق شدن کودکان تاثیر دارد.

حامد برکاتی، رئیس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت در گفت وگو با جام جم به آمارهای هشداردهنده دیگری اشاره می کند و می گوید: بر اساس تحقیقی که اخیرا انجام داده ایم و هنوز نتایج نهایی آن را منتشر نکرده ایم، حدود 6 تا 7 درصد کودکان زیر پنج سال هم دچار اضافه وزن و چاقی هستند.

به گفته این مقام مسئول، چاقی هم نوعی سوء تغذیه است که این معضل در کودکان باعث خواهد شد که کودکان چاق در بسیاری از فعالیت های اجتماعی دوران کودکی که نیاز به تحرک دارد، نتوانند شرکت کنند. در نتیجه سطح تعاملات اجتماعی بسیاری از کودکان چاق از مسیر طبیعی خارج خواهد شد و آنها نمی توانند در خیلی از جمع های دوستانه شرکت کنند.

برکاتی معتقد است بیشترین پیامدهای اجتماعی کودکان چاق در سنین بزرگسالی رخ خواهد داد، جایی که فرد بزرگسال با همان چاقی که از کودکی حفظ کرده است قادر نخواهد بود در بسیاری از فعالیت های اجتماعی که نیاز به تحرک بدنی دارد شرکت کند. در نتیجه همین موضوع هم می تواند به جمع گریزی و انزوای فرد بزرگسال چاق ختم شود.

اوج تبعات اجتماعی چاقی در کودکان وقتی است کودک چاق به سن بزرگسالی می رسد، اما بر اثر ابتلا به انواع بیماری های مزمن ناشی از چاقی مثل سرطان، فشار خون و دیابت از دنیا می رود.

به باور او وقتی یک فرد چاق در سن 45 سالگی بر اثر سکته قلبی می میرد، ناخودآگاه جامعه هم از این موضوع ضرر خواهد کرد. زیرا برای این که این فرد بزرگسال به این سن برسد، جامعه دچار هزینه های اقتصادی و غیراقتصادی زیادی شده است، ولی با فوت زودهنگام این فرد بزرگسال، جامعه حداقل از 30 تا 40 سال خدمات اجتماعی و اقتصادی این فرد هم محروم خواهد ماند.

به قول این مقام مسئول، اگر فردی تا قبل از سن بلوغ، عادت غذایی و سبک زندگی اش را عوض نکند، به احتمال قوی همان فرد در سن بزرگسالی نیز همان رویه را ادامه می دهد. به همین دلیل است که نقش آموزش و فرهنگ سازی خانواده ها برای جلوگیری از چاقی فرزندانشان در سنین کودکی، بسیار حائز اهمیت است.

استعدادهای کودک چاق هدر می رود

باید در نظر داشت که یکی از عمده راه های اجتماعی شدن کودک، بازی و ورزش با همنوعان است، اما کودک چاق قادر نخواهد بود حضور چشمگیری در این فعالیت ها داشته باشد. مثلا بدیهی است کودکی 10 ساله با وزن 70 کیلوگرم، بیشتر تمایل دارد در اتاقش حبس شود و با رایانه و گوشی اش بازی کند، تا این که بخواهد با بقیه دوستانش، ورزش کند و پا به پای آنها بدود.

احمد آریایی نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از زاویه دیگری به موضوع نگاه می کند و می گوید: کودک چاق به احتمال زیاد در آینده هم نمی تواند نقش شگرفی در بازار اشتغال داشته باشد و نیروی کار خوبی نخواهد شد.

آریایی نژاد تاکید می کند که یکی از مهم ترین پیامدهای اجتماعی چاقی برای کودکان، انزوا و گوشه گیری آنهاست.

به گفته او، وقتی کودک چاق از ترس مسخره شدن در جامعه حضور پررنگی نداشته باشد، در نتیجه همین کودک به انزوا و گوشه گیری روی می آورد و نمی تواند مراحل رشد عاطفی و اجتماعی را به طور کامل طی کند. از بعد تحصیلی و مهارتی نیز کودک چاق در معرض سوخت شدن استعدادها قرار دارد، زیرا وقتی کودک چاق، حضورش در جمع هم سالان کمتر شود و خودش را با کم تحرکی وفق بدهد همین کودک خیلی از زمینه های بروز استعدادهایش را از دست می دهد، چون بروز خیلی از استعدادها، منوط به حضور در جامعه و دیده شدن توانایی های بالقوه است.

والدین چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

دکتر دیب در این رابطه می‌گوید: والدین باید ابتدا تعریف چاقی و اینکه چه زمانی فرزندانشان چاق هستند را درک کنند. آنها باید خود و فرزندانشان را در مورد دسته بندی‌های غذایی و اجزای یک رژیم غذایی سالم آموزش دهند. بسیاری از مطالب خواندنی و آموزش های مختلف در سیستم عامل‌های رسانه‌های اجتماعی در دسترس هستند. برای درک بهتر این موضوع، جست‌وجوی مشاوره پزشکی مناسب است زیرا حمایت از یک تیم چند رشته ای بسیار مفید است.

در برخی موارد چاقی کودکان از طریق شاخص توده بدنی تشخیص داده می‌شود و پس از آن پزشک معاینه فیزیکی کاملی از جمله آزمایشات قند خون، فشار خون و چربی در کبد را انجام می‌دهد. همچنین باید یک سابقه خانوادگی کامل از این کودکان گرفته شود، از جمله افرادی که بیماری قلبی عروقی، کلسترول بالا و دیابت داشته‌اند.

 جدای از تهیه وعده‌های غذایی متعادل در خانه، کاهش چربی و دوری از فست فودها، افزایش فعالیت و کاهش زمان استفاده از صفحه نمایش اولین گام‌های خوبی هستند.

علاوه بر تغذیه، خواب نیز باید مورد توجه قرار گیرد و کودکان ساعات خواب منظمی داشته داشته و اختلالات را به حداقل برسانند. مهم‌ترین چیز این است که هر رویکردی که با هدف مقابله با چاقی در دوران کودکی انجام می‌شود باید بر کل خانواده متمرکز شود، نه فقط کودک یا کودکان. والدین باید الگو قرار دهند. در خاتمه باید اذعان داشت که ورزش نقش مهمی در سلامت و پیشگیری از چاقی ایفا می‌کند.