ترمیم سلولهای قلب پس از سکته با ژن درمانی
محققان دانشگاه هیوستن آمریکا روش جدیدی ارائه داده اند که به بازتولید سلولهای قلب پس از سکته کمک میکند.
این روش با کمک فناوری mRNA سلولها را به وضعیتی مشابه سلولهای بنیادین بر میگرداند. آزمایش روی موشها حاکی از بهبود قابل توجه عملکرد قلب یک ماه پس از حمله قلبی بود.
سلولهای قلب برخلاف دیگر بافتهای بدن انسان پس از جراحت توانایی اندکی برای بازتولید دارند. یکی از دلایل مهم مرگبار بودن حملات قلبی نیز همین امر است. زیرا پس از حمله قلبی نوعی بافت اسکار غیر تپنده در قلب به وجود میآید که به حملات بیشتر و در نهایت از کارافتادن قلب منجر میشود.
در سالهای اخیر محققان پژوهشهای مختلفی درباره ترمیم قلبهای آسیب دیده به وسیله احیای سلولها انجام دادند. روشهایی مانند استفاده از سلولهای بنیادی جنینی، برنامه ریزی دوباره سلولهای ساختاری به سلولهای تپنده یا استفاده از پیام رسانهای سلول بنیادی برای تحریک قلب به ترمیم خود.
محققان عوامل رونویسی(transcription factor) مختلفی را شناسایی کردند که سلولهای قلب را وادار به تکثیر دوباره میکند. عامل رونویسی در حقیقت نوعی پروتئین است که مستقیم یا غیرمستقیم موجب تنظیم مثبت یا منفی رونویسی ژن میشود.
در تحقیق پیش رو، پژوهشگران دانشگاه هیوستن دو عامل رونویسی جهش یافته دیگر به نامهای استمین(Stemin) و YAP5SA را شناسایی کردند که نرخ تکثیر سلولهای قلب به نام کاردیومیوسیت را افزایش میدهد. آزمایش روی سلولهای موش کشت شده در آزمایشگاه، نشان داد استمین ویژگیهایی مانند سلول بنیادی در کاردیومیوسیتها را فعال میکند. از سوی دیگر YAP5SA با ترویج رشد عضو بدن این فرایند را ارتقا میدهد.
این دو عامل رونویسی با استفاده از سنتز mRNA به سلولهای قلب منتقل شدند. این فناوری به ریبوزوم سلول دستور میدهد پروتئینهای خاصی (در این تحقیق استمین و YAP5SA) تولید کند.
در آزمایشهای دیگر محققان mRNA حاوی عوامل رونویسی را به قلب زنده موشها پس از حمله تزریق کردند. ۲۴ ساعت پس از این روند، تکثیر سلولهای قلب حیوان حداقل ۱۵ بار افزایش یافت که این امر به طور قابل توجهی عملکرد قلب را بهبود بخشید.
البته نتایج این پژوهش نیز مانند تحقیقات حیوانی دیگر لزوماً برای انسانها کاربردی نیست، اما محققان معتقدند این نوع از ژن درمانی پتانسیل لازم را دارد تا به تدریج برای درمان بیماریهای قلبی در انسانها به کار رود.