پای حرف‌های دود چراغ خورده‌های علمی

سهیلا رفیعی نژاد/ توجه بیشتر به حوزه نخبگی و شناخت پتانسیل ها اهمیت به سزایی دارد. این که برخی فکر می کنند دود چراغ خورده ها صرفاً باید کنج کتابخانه یا دفتر خود در دانشگاه ها بنشینند و مشغول به تحقیق و تدریس باشند، می تواند برای جامعه گران تمام شود.

بی توجهی به حفظ این منابع فرار مغزها را پررنگ و پرنگ تر از قبل می کند. در این بین باید به دنبال راهکارهایی برای شناسایی به موقع مشکلات نخبه ها و جزم کردن عزم به منظور افزایش رضایت آن ها و در ورای آن بهره مندی از توان علمی فوق العاده این گروه ها بود. پژوهشگر پسادکترای بنیاد ملی نخبگان در این باره می گوید: لازم است که همه دستگاه ها و نهادهای دولتی و همین طور بخش خصوصی شناخت درست و کافی از این ظرفیت ها و پتانسیل حوزه نخبگی داشته باشند. این امر باعث می شود آن زمینه و امکان حمایت ها، تعامل و بهره مندی متقابل فراهم شود. 

دکتر فاطمه غیاثی تصریح می کند: در حال حاضر این آگاهی و شناخت ناکافی است و یک تعامل مثبت و سازنده بین آن حوزه نخبگی  و دستگاه های یاد شده وجود ندارد. گسترش این ارتباط هدفمند بین بنیاد نخبگان با این مراکز بسیار ضروری است، تا این حمایت ها صرفاً به یک سری مکاتبات اداری بین بنیاد نخبگان و این مراکز محدود نباشد.  

وی می گوید: در واقع این حمایت ها باید جدی تر و اثرگذارتر باشد و توسط بنیاد نخبگان به شکل مداوم پیگیری و رصد گردد.

دکتر غیاثی می افزاید: تسهیلات در نظر گرفته شده توسط بنیاد نخبگان کشور و از جمله فارس با بازپرداخت کوتاه مدت و ناکافی است و معتقدم این وام ها باید طولانی مدت شود و از تسهیلات محدود یک ساله و دو ساله خارج گردد.

این پژوهشگر تصریح می کند: اینطور هست که امکان به بار نشستن این سرمایه های انسانی بیشتر فراهم می شود.

غیاثی تاکید می کند: بعضی از تسهیلات معرفی شده توسط بنیاد ملی نخبگان بویژه در زمینه های رفاهی و تسهیلاتی که در جهت توسعه کسب و کارهای دانش بنیان در نظر گرفته شده، به گونه ای است که بسیاری از فعالان حوزه نخبگی شرایط لازه برای استفاده از این تسهیلات را ندارند به این نحو که مثلا برخی سابقه کاری بالایی ندارند و فعالیت های فناورانه قابل قبولی در مدت کوتاه دانشجویی بدست نیاورده اند.

وی ادامه می دهد: اکثراً چون در دوران تحصیل شغل دائمی نداشته اند و برخی وام ها نیازمند شرایط مادی خاص است از این تسهیلات محروم می مانند.

این دانش آموخته دوره پسادکترای رشته مهندسی علوم و صنایع غذایی دانشگاه شیراز تصریح می کند: به نحوی که بسیاری از این تسهیلات برای نخبگان تعریف شده اما به دلیل نداشتن شرایطی که تعیین می کنند درصدی از این سهمیه ها سوخت می شود.

عضو بنیاد ملی نخبگان فارس می گوید: یکی دیگر از مسائل دست و پاگیر برای نخبگان این است که برای دریافت اکثر تسهیلات بنیاد نخبگان زمان محدودی برای دانش آموختگان تعیین شده و با توجه به شرایط موجود و آن تحریم های علمی، گاهی اوقات خیلی سخت و بعید به نظرمی رسد که فرد بتواند امتیازات لازم برای دریافت تسهیلات موجود را در آن بازه زمانی کم بدست بیاورد.

وی در ادامه با بیان دیگر مشکلات نخبگان تصریح می کند: تشخیص نخبگی در عرصه های مختلف باید با توجه به سطح و رتبه و استانداردهای مراکز دانشگاهی خیلی دقیق تر اتفاق بیفتد تا افرادی که واقعا واجد شرایط حقیقی هستند، در این چرخه نخبگی و استفاده از این تسهیلات بنیاد نخبگان قرار گیرند.

 پژوهشگر پسادکترای بنیاد نخبگان فارس می گوید: گاهی به نظر می رسد که دامنه تشخیص نخبگی خیلی گسترده می شود و یک سری  شاخص ها تقلیل پیدا می کند و تفاوت افراد در مراکز دانشگاهی مختلف در نظر گرفته نمی شود. این در حالیست که در مراکز دانشگاهی مختلف با توجه به شرایط و استانداردهایی که هر دانشگاهی دارد گاهی رسیدن به برخی امتیازات برای افراد بسیار سخت است. غیاثی همچنین عنوان می کند: باید برای جوانان و نخبگان استان آن انگیزه لازم و احساس امید به اینده روشن در کشور فراهم شود، تا با احساس مسئولیت و ارزشمندی بیشتر به جهاد علمی و ساختن کشور بپردازند.

وی می گوید: نخبگان استان باید احساس کنند به خوبی دیده و ارزش گذاری می شوند و ثمره تلاش های خود را می بینند و جایی برای ورود در عرصه های اجرایی و مدیریت و سازندگی کشور باید برای انها در نظر گرفته شود.

این پژوهشگر جوان می افزاید: نخبگان  بهترین سال های جوانی خود را صرف پژوهش و علم آموزی کرده اند و قطعا نیروی محرکه آن ها علاقه قلبی شان به عرصه پژوهش بوده است و قطعا آن ها تمایل دارند این مسیرشان چشم انداز روشنی داشته باشد و یک آینده تثبیت شده ای را برای خودشان ببینند شاید این یک مسئله بسیار مهم باشد که باید به ان بیشتر از هر چیزی توجه شود.

وی می گوید: توجه بیشتر به افرادی که سال ها تلاش علمی کرده اند، می تواند نتایج مطلوبی برای توسعه استان داشته باشد.

به کارگیری نخبگان در دستگاه های اجرایی فارس

کارشناس مسئول ارزیابی و نظارت بنیاد نخبگان فارس نیز از مصوبه هایی که امسال قرار است در راستای بهره مندی بیشتر از پتانسیل نخبگان استان اجرایی شود، می گوید.

رامین باستان در خصوص  اهمیت رسیدگی به مشکلات نخبگان فارس عنوان می کند: حفظ نیروی انسانی توانمند یکی از ارکان اصلی تشکیل اکوسیستم دانش بنیان است و در این باره امسال بیشتر از قبل فعالیت می کنیم.

وی تصریح می کند: در همین باره در سال 1401 چند ابلاغیه و مصوبه داشته ایم که دستور کار بوده و پیگیری می شود.

کارشناس مسئول ارزیابی و نظارت بنیاد نخبگان فارس می افزاید: بر اساس مصوبه هیات وزیران در خصوص جذب نخبگان در دستگاه های اجرایی ما تا کنون دو فراخوان داده ایم، فرخوان اول در مرحله معرفی به سازمان اداره استخدامی است تا برای نخبگان متقاضی در پست های ویژه ای که تخصصی است و نه لزوما مدیریتی، جایابی کند.

 باستان می گوید: علاوه بر این هدف ما حضور درصدی از نخبگان در میدان و جایگاه مدیران میانی، فعالیت به عنوان دستیار و مشاوران میانی  است و فرخوان دوم هم تا 15 شهریورماه در جریان است و بر اساس سابقه علمی، پژوهشی و فرهنگی نخبگان امتیازدهی می شود و افرادی که امتیاز لازم را کسب کنند به سازمان اداره استخدامی معرفی می شوند.

 وی با بیان این که جذب نخبگان در دستگاه های اجرایی به منظور آوردن بیشتر آن ها در میدان و بهره مندی از نخبه ها برای حل اصولی مشکلات استان جزو اولویت های اصلی ما در سال جاری است، می گوید: بر اساس مصوبه ای دیگر دانشگاه های استان موظف اند حداقل 20 درصد سهمیه جذب هیأت علمی را سالانه به نخبگان اختصاص دهند این میزان مازاد به ظرفیت سالانه است و به دانشگاه ها ابلاغ شده است.

کارشناس مسئول ارزیابی و نظارت بنیاد نخبگان فارس می افزاید: باید دانشگاه ها همت کنند و از بستر قانونی ایجاد شده استفاده کنند، تا در این باره فرصت سوزی صورت نگیرد. در این باره اگر دانشگاه های شیراز و دیگر مناطق استان تلاش نکنند، دانشگاه های دیگر از جمله اصفهان، تهران و مشهد از این فرصت استفاده می کنند و نخبگان به سایر استان ها می روند.

وی در خصوص نظارت بر این مصوبه ها به منظور جلوگیری از خروج نخبگان از استان و کشور، تاکید می کند: طبق هر دو مصوبه یادشده، دانشگاه ها و دستگاهای اجرایی باید سالانه در مورد میزان جذب نخبگان گزارش دهند و این یکی از معیارهای مهم ارزیابی دستگاه ها خواهد بود.

باستان، تشکیل کارگروه های تخصصی به منظور حل مشکلات دستگاه های خصوصی و دولتی به بهره‌مندی از نخبگان را نیز از دیگر فعالیت های فعلی می داند و می گوید: در این حیطه برای حل مشکلات استان قرار است از ظرفیت نخبگان استفاده کنیم و هر دستگاهی هم می تواند برای چند نخبه به عنوان مشاور و دستیار مدیر، حکم بزند.

وی ضمانت اجرایی مصوبه های یادشده را نسبت به سال های قبل قابل توجه می داند و ابراز امیدواری می کند که فرصت سوزی نشود.

این کارشناس مسئول بنیاد نخبگان فارس می گوید: گله مندی ما در عدم بهره مندی از پتانسیل نخبگان توسط دستگاه های اجرایی این است که آن ها انقدر درگیر روزمرگی و روتین های خود هستند که شاید نخواهند و یا فرصت نکنند مشکلات کلان و ریشه دارشان را از طریق متخصصان و نخبه ها حل کنند و در این باره باید از سوی مدیران ارگان ها بازنگری صورت گیرد.