«میم» مثل محرومیت

فاطمه ایزدی/ محرومیت فقط نداشتن آب و راه های دسترسی مناسب در حاشیه شهرها نیست. قصه محرومیت و کم برخورداری محلات و مناطق مختلف فقط از نداشتن امکانات تفریحی و فرهنگی آب نمی خورد!

وقتی یک منطقه یا محله از تامین سرانه خدماتی همچون مدرسه، بهداشت، فضای سبز، امنیت و اشتغال در رنج باشد یعنی محروم یا کم برخوردار است. گاه برخی مناطق در دل یک کلانشهر به فراموشی سپرده می شوند و متناسب با نوع فرهنگ، شرایط محیط و بافت اجتماعی، استراتژی مشخصی برای آن ها انتخاب نمی شود. در همین شهر شیراز محلاتی وجود دارند که تن نحیفشان از ساختمان های کهن و تیر برق های فرسوده یا معارض در معابر در رنج است و چه فضاها و نقاطی که چشمشان به جمال هیچ چراغی روشن نیست و از تاسیسات زیرساختی و سرانه های خدماتی، سهم اندکی دارند. از کوچه های تنگ و باریک گرفته تا مشکلات فاضلاب و دفع آب های سطحی و نداشتن امکانات تفریحی، تنها بخشی از قصه تلخ کم برخورداری برخی محلات کلانشهر شیراز است.

البته چندی پیش رییس کمیسیون ساماندهی حاشیه نشینی و رفع محرومیت مناطق کم برخوردار شیراز تاکید کرده بود که مهم ترین اولویت های محرومیت زدایی این شهر شناسایی شده و در دستور کار قرار گرفته است. به گفته سید مریم حسینی، تسریع در احداث کانال های مدیریت و هدایت آب های سطحی در محلات حاشیه، تسهیل و تسریع بهره برداری ساختمانی در مناطق محروم و تعیین تکلیف و حصارکشی زمین های رها شده و بدون استفاده در محلات حاشیه، مهم ترین اولویت هایی است که در حوزه محرومیت زدایی در دستور کار قرار گرفته است. البته آن طور که این عضو شورای شهر شیراز گفته است شریان های اصلی در محلات حاشیه، تخصیص برخی زمین ها و املاک در راستای احداث و توسعه بنگاه های اقتصادی و شتاب بخشی در سنگ فرش کردن و موزاییک کاری پیاده روها و کوچه های باریک، بخش دیگری از اولویت های محرومیت زدایی در برخی محلات است.

حسینی به این نکته نیز اشاره کرده که کمیته محرومیت زدایی شورای شهر، با مهارت آموزش و توانمندسازی سرپرستان خانوار در محلات محروم و کم برخوردار به این هدف می اندیشد که با بهره گیری از این ظرفیت به جنگ معضلات و محرومیت های روستاهای حاشیه شهر شیراز برود.

 50 میلیارد تومان بودجه برای رفع محرومیت هر منطقه کم برخوردار

در عین حال آن طور که محمدتقی تذروی، نائب رییس شورای شهر شیراز نیز به «خبرجنوب» می گوید شهرداری وظیفه دارد به مشکلات گوناگون مناطق محدوده شهری رسیدگی کند و برخی دستگاه های خدمات رسان نیز در این حیطه مسئولیت دارند. آب، گاز، برق و مخابرات، برخی دستگاه های خدمات رسان هستند که دوشادوش شهرداری به مردم خدمات ارائه می دهند اما به گفته تذروی، بسیاری از مشکلات سطح شهر از نبود مدیریت واحد شهری آب می خورد. این عضو شورای شهر شیراز به دور باطل و دوباره کاری هایی که از خلأ مدیریت یکپارچه شهری، نشئت گرفته گریز می زند و تاکید می کند که در برخی نقاط، شهرداری یک مسیر آسفالت می کند اما چندی بعد، برخی دستگاه ها همچون آب و فاضلاب، همان نقطه را برای لوله گذاری، حفاری و گودبرداری می کنند. از دیدگاه او تا وقتی دولتمردان به صورت جدی، اجرای مدیریت یکپارچه شهری را در دستور کار قرار ندهند چنین مشکلاتی حل نخواهد شد و این مسئله دست شورای شهر و شهرداری هم نیست.

تذروی به قصه کم برخورداری بعضی محلات شیراز اشاره می کند و در عین حال معتقد است حتی مناطقی همچون یک و شش نیز نسبت به برخی نقاط، کم برخوردار هستند چنانچه منطقه 10، محلاتی همچون گویم، قصرقمشه و دوکوهک دارد و شهرک بهشتی نیز جزو همان منطقه است. در واقع مشکل اساسی اینجاست که در طول سالهای گذشته به این محلات، کمتر توجه شده است. او با تاکید بر اینکه مناطق 7، 2 و 5 جزو مناطق کم برخوردار هستند توضیح می دهد که در کمیته محرومیت زدایی شورای شهر حدود 50 منطقه به عنوان مناطق شاخص کم برخوردار شناسایی شده اند و نیاز به رفع محرومیت دارند.

به گفته نائب رییس شورای شهر شیراز مشکلات این مناطق توسط کمیته محرومیت زدایی اولویت بندی شده تا با ارائه امکانات و تجهیزات ورزشی، فرهنگی و عمرانی بتوان بر زخم کم برخورداری این مناطق مرهم گذاشت. تذوری به این نکته نیز اشاره می کند که کمیته محرومیت زدایی برای رفع محرومیت از هر منطقه کم برخورداری که شناسایی شده حدود 50 میلیارد تومان بودجه تعیین کرده است. بنا به تاکید نائب رییس شورای شهر شیراز رسیدگی به کوچه ها، هدایت و جمع آوری آب های سطحی در محلاتی همچون تل پروس، مرمت کوچه های باریک و تملک بخشی از آنها به ویژه در مناطق تاریخی و بافت قدیم برای سهولت دسترسی به برخی خدمات، بخشی از اقداماتی است که در مسیر رفع محرومیت در مناطق کم برخوردار شکل گرفته است.

 محلات تل پروس و گل کوه مناطقی هستند که به گفته تذروی، کوچه های باریک دارند و از خیابان کارگر تا قاآنی و حتی محدوده شریف آباد، کوچه ها نیاز به رسیدگی و ارائه خدمات بیشتری دارند.

توزیع ناعادلانه امکانات در برخی مناطق کلانشهر شیراز

مهدی نصیری، عضو کمیته محرومیت زدایی شورای شهر شیراز نیز معتقد است اگرچه مسائلی همچون فاضلاب، آسفالت نامناسب و مشکل حمل و نقل در برخی مناطق کم برخوردار به چشم می خورد اما مسئله این است که به دلایلی، امکانات در بعضی مناطق به صورت عادلانه توزیع نشده است؛ به عنوان مثال، منطقه 2 شهرداری، چهار سالن ورزشی دارد حال آنکه منطقه 6، تنها دو سالن دارد و این موضوع ناشی از سیاست گذاری های نادرست در گذشته است. به گفته نصیری، قیمت زمین در مناطقی همچون شش و یک که ارزش بیشتری داشته برای ساخت  سالن ها و امکانات مورد نیاز در نظر گرفته نشده و مساجد، فضاهای آموزشی و ورزشی در این محدوده ها کمتر است و فراهم نمودن امکاناتی که نیاز به زمین اختصاصی دارند به سمت مناطق کم برخوردارتر کشیده شده است.

این عضو شورای شهر شیراز به این نکته نیز اشاره می کند که شناسایی مناطق کم برخوردار از بُعد اقتصادی خانوارها نیز در دستور کار قرار گرفته و پارلمان محلی به دنبال آن است که با بهره گیری از ظرفیت اشتغال خانگی، به سمت توانمندسازی این دسته از خانواده ها پیش رود. از دیدگاه نصیری، با توجه به موقعیت شیراز به عنوان شهر صنایع دستی جهان می توان ظرفیت گردشگری را به ویژه در مناطق تاریخی و محلات حاشیه شهر فعال کرد و با بهره گیری از اشتغال خانگی بانوان در این بخش ها آب بر آتش محرومیت این مناطق ریخت.

این عضو شورای شهر شیراز معتقد است منطقه 2، 7، 5، 8 و 3 جزو مناطق کم برخوردار هستند که از مشکلاتی همچون آسفالت، فاضلاب و امکانات تفریحی و فرهنگی رنج می برند. به گفته او دستگاه های مختلف برای تامین چنین امکاناتی در مناطق کم برخوردار باید پای کار آیند اما مسئله مهم، نبود امکانات ورزشی رایگان یا ارزان در کل کلانشهر شیراز است. نصیری تاکید می کند که بالا رفتن هزینه ورزش و کمبود امکانات این حوزه، نه تنها سلامتی مردم را تحت الشعاع  قرار می دهد بلکه عدم تامین فراغت جوانان و نوجوانان نیز موجب بروز آسیب های اجتماعی می شود. بنا به تاکید او بسیاری از مردم، توان استفاده از سالن ها و امکانات ورزشی بخش خصوصی را ندارند و ارائه رایگان یا ارزان چنین امکاناتی در سطح شهر می تواند به رفع بخشی از محرومیت ها در این حوزه کمک کند. در هر حال نه تنها بسیاری از محلات حاشیه ای و روستاها، بیخ گوش کلانشهر شیراز از نبود امکانات رنج می برند بلکه محلاتی نیز هستند که علیرغم جانمایی در نقاط خوب شهر، مشکلات حل نشده ای دارند که باید به وضعیت آن سامان داد. هر چند ریشه مشکلات در برخی مناطق این کلانشهر، عمیق است اما مراکزی همچون فرهنگسراها می توانند تا حدی در آبادانی محلات، تاثیرگذار باشند. علاوه بر آن پیگیری مسائل مربوط به فاضلاب و دفع آب های سطحی، آسفالت و ایجاد امکانات تفریحی، آموزشی و ورزشی نیز می تواند گرد محرومیت را از چهره محلات و مناطق محروم پاک کند.